فصلنامه رواق اندیشه، شماره 34، ص 96

_______________________

نجات اکثریت از دیدگاه استاد مطهری

رجبی نیا

چکیده:

از دیدگاه عقل، قرآن و روایات، بیشتر مردم اهل سعادت و نجاتند؛ زیرا سعادت دایر مدار اطاعت، به شرط عناد نورزیدن است. اکثریت بر دستورهای آیین خود یا از حکم فطرت انسانی خویش در حوزه اخلاق، پیروی می کنند، اینان به طور مستقیم یا غیرمستقیم و پس از پاک شدن شان در قیامت رهسپار بهشت می شوند و از نعمتهای الهی بهره مند خواهند شد. در قیامت کسی که معذور باشد، نمی سوزد و اگر معذور نباشد، به اندازه سلب معذوریتش، عذاب خواهد شد. تنها کافران عنود، لجوج و جهول به دوزخ می روند که اینان اندکند. هدایت، نجات و سعادت، مراتب طولی و شدت و ضعف دارند. بیشتر مردم از درجه پایین و متوسط آنها بهره مندند و تنها اندکی از انسانها به مراتب بالا می رسند؛ چنان که اندکی نیز از این کثرتِ طولی، بی بهره اند.

اگر چه اصولی که در این مقاله از دیدگاه متفکر شهید مطهری مورد بحث قرار می گیرد، چه بسا در قالب یک اصل قابلِ جمع و توصیف باشد؛ ولی نگارنده با رویکرد تشریح به مباحث استاد می نگرد. از این رو، موضوع را در 9 اصل اثبات می کند که عبارتند از: 1 اصل پیوند میان خدا و انسان؛ 2 اصل هدایت عامّه؛ 3 اصل رحمت گسترده؛ 4 اصل سلامت؛ 5 اصل علاقه به عدل، احسان و انفاق؛ 6 اصل تطهیر و مغفرت عام؛ 7 اصل شفاعت؛ 8 اصل تسلیم در برابر حقیقت؛ 9 اصل عذر (قصور).

خداوند متعال برای نجات انسانها پیامبران متعددی را فرستاد که هر کدام صاحب شریعت یا مبلّغ شریعتی بودند. در پایان نیز حضرت محمد صلی الله علیه و آله را با اصول تکمیل کننده شریعت مجهز کرد و او را خاتم پیامبران و شریعتش را خاتم شریعتهای پیشین قرار داد. پس از ایشان، مجتهدان و عالمان دینی با اصول و قواعد کلی، مبانی کلامی و احکام فرعی شرع را برداشت و موجبات رستگاری پیروان را فراهم می آورند. در این میان، متفکر شهید، استاد مطهری، در جهان تشیع ویژگی بارزی