اندیشه، سال سوم ،شماره نهم، ص 142
متکلمان به شمار نیامدهاند، اما از نظر اثر وجودی از هر متکلمی تاءثیر گذار بودهاند.(8)
.خواجه نصیرالدین طوسی ظهور کرد و کتاب تجرید الاعتقاد را نوشت. کلام بیش از نود درصد رنگ فلسفی به خود گرفت و پس از تجرید همه متکلمین اعم از اشعری و معتزلی از همان راهی رفتند که این فیلسوف و متکلم بزرگ شیعی رفت..(9)
گاه برخی از مستشرقان و نویسندگان غربی وجود گرایش فلسفی را در اندیشه اسلامی متاءخر تحقیر کردهاند چرا که آشنایی آنها فقط محدود به آن دسته از نویسندگان مسلمانی بوده است که فاقد دانش یا حتی مخالف فلسفه بودهاند.(10) اما در سنت فلسفی و کلامی شیعه مطالب فراوانی را مییابیم که نسبت به مباحثی که فلاسفه مسیحی در الهیات مسیحی مطرح کردهاند، از اهمیت والایی برخور دار است. بی شک یکی از بهترین راههای آشنایی با الهیات / کلام فلسفی شیعه آثار فیلسوفان و متفکرانی است که متعلق به گفتمان فلسفی نوصدرائیاند. در میان اینها، استاد مطهری از موقعیت ممتازی برخوردار است. تسلط ایشان بر تفکر غنی و عمیق فلسفی و کلامی اسلامی از سوئی، و آشنایی آگاهانه ایشان با اندیشه فلسفی و کلامی غرب و نقد عالمانه شبهاتی که اندیشه دینی را به چالش میطلبید، به آثار ایشان منزلتی بخشیده است که به مراتب، توجهی بیش از آنچه تا کنون از سوی دانش پژوهان تطبیقی دین و الهیات فلسفی بدان مبذول شده است، میطلبد. به عنوان نمونه، مجموعه .مقدمهای بر جهان بینی اسلامی. و توضیحات ایشان بر .اصول فلسفه و روش رئالیسم. مشتمل بر مباحثی نوین و ابتکاری است و نشانگر آن است که ایشان به دنبال در افکندن طرحی نو در عرصه دین شناسی و الهیات فلسفی معاصر بودند.
گفته شد، اخیراً در غرب علاقه به اندیشه دینی و الهیات فلسفی افزایش یافته است. این مطلب حاکی از آن است که امروزه در دنیای مغرب زمین، پس از گذشت دورهای طولانی از افول تفکر دینی و رویگردانی از دین باوری و موج شکایت و لاادری گری دینی، فیلسوفان دیگر پذیرفتهاند که نمیتوان مفاهیم خدا و دیگر مولفههای ادیان مختلف را به عنوان مهملات بیّن یا نمونههای روشنی از خرافات، مطرود دانست و لذا تلاش زیادی صرف اقامه برهان برای اثبات معقولیت مفهوم خدا شده است، به طوری که مجله تایم در سال 1980 خبر داد که علاقه به پژوهشهای فلسفی در باب دین احیا شده است و اظهار داشت که .خدا در حال بازگشتن است(11) .. با این همه، مشکلاتی که موجب نارضایتی عمومی از دین گردیده، هنوز برطرف نشدهاند. در غرب، مشکلاتی که گریبانگیر دین مسیحیت است نوعاً شایع و عمومی شده و به عنوان مشکلات دین «فی