مجله اندیشه حوزه » خرداد و تیر 1385 - شماره 58/ ص:124

مندرج در تکثر ادیان است. هیک خود به این موضوع توجه دارد و لذا فرضیه ی کثرت گرایانه ی وی چند وجه دارد. از میان مسائل مختلف در باب کثرت دینی مهم ترین دغدغه ی هیک معطوف به آن دسته از مدعیات سنتی است که برای مرجعیت یگانه ی مسیحیت (مطلق گرایی) اقامه می شود. ادعای سنت گرایان این است که فقط دین مسیحیت طریق نجات را ارائه می دهد. بر همین اساس، آموزه ی «نجات» عمده ترین موضوع الهیاتی است که در پیدایش و بسط نظریات انحصارگرایانه، شمول گرایانه و کثرت گرایانه دخیل بوده است. براساس تفکر سنتی مسیحیت، نجات صرفا به وسیله ی اعتقاد به ربوبیت حضرت عیسی مسیح علیه السلام میسر است. اعتقاد درست شرط لازم نجات است این دیدگاه که انحصار گرایی نجات شناختی نامیده می شود بر آن است که نجات و رستگاری صرفا از طریق مسیحیت به دست می آید. شمول گرایان نیز معتقدند که مسیحیان و نیز کسانی که در عمل مسیحی اند - هر چند نام مسیحی ندارند - اهل نجات اند. اما هیک معنای جامع و کثرت گرایانه ای از مفهوم نجات عرضه می کند، که براساس آن، در همه ی ادیان می توان بهره ای از حقیقت و نجات پیدا کرد؛ بدین ترتیب همه ی ادیان جهان طرق نجاتی را برای پیروان خود فراهم می آورند. بنابراین در بررسی این موضوع باید به این امر توجه داشت که موضوع کثرت گرایی دینی در مسیحیت به عنوان یک نظریه ی نجات شناختی، ناشی از واکنشی است که نسبت به اعتقاد ویژه ی مسیحی درباره نجات و رستگاری مطرح شده است. در این مقاله، که هدف آن تحلیل و بررسی نظریه ی «کثرت گرایی دینی نجات شناختی» جان هیک است، پس از تبیین دیدگاه هیک و نقد و بررسی آن، دیدگاه استاد مطهری و استاد جعفری را در خصوص نجات مندی سایر ادیان تبیین می کنیم.

واژگان کلیدی: نجات، انحصارگرایی نجات شناختی، کثرت گرایی دینی نجات شناختی، هدایت عام الهی.