پژوهش های قرآنی، شماره 17 و 18، ص 143

اگر بخواهیم عوامل تأثیرگذار بر حقوق زنان در جوامع بشرى را به اجمال مورد توجّه قرار دهیم، بخشى از آنها در زمره عوامل طبیعى و برخى در قلمرو شرایط اجتماعى و کارکردى جاى مى گیرد و بعضى به باورها و انگاره هاى فرهنگى باز مى گردد.

تحقیق درباره این عوامل و سهم هریک در شکل گیرى حقوق انسانى و اجتماعى زنان، خود نیاز به پژوهشى جداگانه دارد و ما در این نوشته تنها درصدد این هستیم که موضوع حقوق زن را در آثار استاد مطهرى(ره) مورد بررسى قرار دهیم، آن هم از زاویه استنادهاى ایشان به قرآن و باورهاى وحیانى، چرا که آیات قرآن و نظریه هاى اسلامى در زمینه شخصیت و حقوق زن، خود تشکیل دهنده فرهنگ یا بخش مهمّى از فرهنگ جوامع اسلامى است.

چنان که اشاره شد، شرایط اجتماعى و فرهنگى از جمله عوامل مهمّ رویکرد به حقوق زن و نوع نگرش و پردازش به آن است، و این امر سبب شده است تا موضوع (حقوق زن) در عصر حاضر با توجّه به دگرگونى هاى مهمّ اجتماعى و فرهنگى با شدّت و جدّیت بیشترى مطرح شود، و گاه با (فمنیسم) به نگرش ها و اظهارنظرهاى افراطى بینجامد!

در این فضاى پرتحوّل که بیشتر ابعاد زندگى و فرهنگى و روابط انسانى و اجتماعى دستخوش تغییرات و تجدیدنظرهاى بنیادى قرار گرفته است، بى تردید نگاه عطشناک و تحوّل طلب و انتقادگر نسل حاضر متوجّه آموزه هاى دینى و قرآنى نیز شده است و تلاش مى کند تا پاسخ پرسش هاى زیر را بیابد:

1. از دیدگاه قرآن، زن چگونه موجودى است؟

2. آیا زن از جهت شرافت و حیثیّت انسانى با مرد برابر است؟

3. دین براى زن و مرد، یک نوع حقوق و وظیفه و یا کیفر قرار داده یا تبعیض و تفاوت قائل شده است؟

4. آیا وضع قوانین نسبت به زن و مرد یکسان و مشابه است؟

5. نگرش دین به زن، نگرشى همراه با تکریم است یا تحقیر؟

6. آیا وضع مقررات ویژه اى مانند مهریه، وجوب نفقه زن بر مرد، حق مرد در طلاق، نصف بودن ارث زن، جواز تعدّد زوجات براى مردان، شهادت دو زن به جاى یک مرد، ریاست خانوادگیِ مرد، حق حضانت کودک و… نشانگر نگاه دین به زن