اندیشه حوزه، سال 6، شماره 2، ص 7

تمامی مباحث ـ اعم از سیاسی، اجتماعی، اخلاقی، تربیتی و حتی دینی ـ ایشان رنگ و بوی فلسفه صدرایی دارد. مرحوم مطهّری را می‏توان بزرگترین مترجم و شارح فلسفه صدرایی به زبان مسائل اجتماعی و کاربردی دانست. وی به رغم پذیرش مبادی فلسفی پیشین هرگز در تحلیل مسائل از دیدگاه تجدیدنظرطلبانه فاصله نگرفت و البته این پارادوکسی است که شهید مطهری تا پایان عمر با آن روبرو بود.

از عوارض این پارادوکس زبان و گفتمان ایشان است. زبان و گفتمان وی نتوانست با زبان و گفتمان سایر روشنفکران همسانی یابد و همین امر سبب بروز پاره‏ای از اختلاف‏نظرها بین وی و دیگر روشنفکران گردید. این ناهمسانی در زبان، هم در مقابل روشنفکران و نظریه‏پردازان جدید و هم در مقابل اندیشه‏مندان دینی و سنتی حوزه‏های علمیه به وجود آمد. لذا همان گونه که نتوانست در میان نظریه‏پردازان جدید اقبال چندانی یابد در بین اندیشه‏مندان سنتی دینی نیز با اقبال کمتری روبرو گردید؛ اگر چه در صحنه اجتماع و تأثیرگذاری ژرف در اندیشه دینی خوش درخشید.

02 استاد مطهری کمتر به مقوله روشنفکری پرداخته و بیشتر اندیشه روشنفکران مسلمان را مورد نقادی قرار داده است، ولی از لابلای اندیشه ایشان می‏توان دیدگاه وی را نسبت به مقولاتی چون هویت، رسالت، معایب، محاسن روشنفکری و روشنفکر مسلمان به دست آورد.

با دو رهیافت می‏توان به تحلیل و تفسیر روشنفکری پرداخت:

1. رهیافت «باید»ها؛ این رهیافت صفاتی را مورد بحث قرار می‏دهد که یک روشنفکر حقیقی باید دارای آن صفات