مجله رواق اندیشه » دی 1381 - شماره 13 / ص:34

بحث مهم دیگر در مسأله نیاز بشر به دین، مسأله خاتمیت و فلسفه ختم نبوت است که چرا نبوت ها تبدیل و تغییر یافتند و علل تجدید نبوت ها چیست؟ استاد مطهری، بلوغ و رشد فکری اجتماعی بشر را عامل ختم نبوت معرفی می کند و این علیت و نقش را در چند جهت می داند:

1- نگهداری کتاب آسمانی از تحریف.

2- تکامل انسان از جهت این که برنامه تکاملی خود را یک جا تحویل بگیرد.

3- بلوغ فکری و رشد اجتماعی جهت ترویج، تبلیغ، اقامه دین، امر به معروف و نهی از منکر توسط بشر و عدم نیاز به پیامبران تبلیغی.

4- رشد فکری بشر و توانایی او در تفسیر انطباق احکام در شرایط مختلف زمانی و مکانی در پرتو اجتهاد توسط علمای امت.

پس معنای ختم نبوت این نیست که نیاز بشر به تعلیمات الهی و تبلیغاتی که از راه وحی رسیده رفع شده بلکه نیاز به وحی جدید و تجدید نبوتها رفع شده نه نیاز به دین و تعلیمات الهی.

استاد مطهری در مقاله «خورشید دین هرگز غروب نمی کند» که در کتاب امدادهای غیبی چاپ شده است به این پرسش که آیا دین، اجل و پایان دارد؟ و با توجه به این که در این دنیا همه چیز در حال تغییر و تحول و کهنه شدن است آیا دین نیز محکوم چنین حکمی است یا نه؟ پاسخ می دهد و از این پاسخ می توان دیدگاه ایشان در مسأله انتظار بشر از دین و نیاز انسان به نبوت و شریعت را به دست آورد. وی در آغاز بحث، معیار جاودانگی را بیان می کند و می فرماید پدیده های اجتماعی در مدتی که باقی هستند، حتما باید با خواسته های بشر بوده باشند. در میان خواسته های بشر ما دو نوع خواسته داریم: خواسته های طبیعی و خواسته های غیر طبیعی؛ یعنی اعتیادی. خواسته های طبیعی، آن چیزهایی است که ناشی از ساختمان طبیعی بشر است، یک سلسله اموری است که هر بشری به موجب آن که بشر است خواهان آنهاست و رمز آنان را هم هنوز کسی مدعی کشف آن نشده است. مثلاً بشر علاقه مند به تحقیق و کاوش علمی است، غیر از این خواسته های طبیعی یک سلسله خواسته های دیگری هم در میان بسیاری از افراد بشر هست که اعتیادات نامیده می شود. اعتیادات قابل ترک دادن و عوض کردن است اما امور طبیعی قابل ترک دادن نیست، جلوی یک نسل را اگر بگیریم نسل بعدی خودش به دنبال او می رود. اگر دین بخواهد در این دنیا باقی بماند باید دارای یکی از این دو خاصیت باشد یا باید در نهاد بشر و در ژرفنای فطرت جای داشته باشد و در درون بشر به