مجله رشد آموزش معارف اسلامی / بهار 1379 - شماره 41/ ص:41
که حالت اولیّه بشر جهل و شک و تردید است و با تفکّر و اندیشه صحیح باید به سرمنزل ایقان و اطمینان رسید....شک،ناآرامی است اما هر آرامشی بر این ناآرامی ترجیح ندارد.حیوان شک نمی کند ولی آیا به مرحله ایمان وایقان رسیده است؟!آن نوع آرامش،آرامش پایین شک است برخلاف آرامش اهل ایقان که بالای شک است.بگذریم از افراد معدود مؤیّد من عند الله، دیگر اهل ایقان از منزل شک و تردید گذشته اند تا به مقصد ایمان و ایقان رسیده اند.پس صرف این که عصر ما،عصر شک است نباید دلیل بر انحطاط و انحراف زمان ما تلقی شود به طور حتم این نوع از شک،از آرامش های ساده لوحانه ای که بسیار دیده می شود پایین تر نیست.آن چه می تواند مایه تأسّف باشد این است که شکّ یک فرد،او را به سوی تحقیق نراند و یا شکوک اجتماعی،افرادی را بر نی انگیزد که پاسخگوی نیازهای اجتماع در این زمینه بوده باشند...در همه نوشته هایم هدف حل مشکلات و پاسخگویی به سؤال هایی است که در زمینه مسایل اسلامی در عصر ما مطرح است.»2
رابطه«دین»و«عقل»در آثار استاد مطهّری
یکی از بارزترین دلایل جواز استفاده از«عقل»اقامه استدلال و برهان از طرف خود قرآن کریم برای اثبات مسایل اساسی و اعتقادی می باشد.استاد مطهّری در این به اره می فرمایند:
«در خود قرآن کریم از ابزار استدلال و برهان استفاده شده است.برای به رسمیت شناختن استدلال و معتبر شمردن منبع عقل چه دلیلی از این بالاتر که قرآن مجید به استدلال عقلی و به اقامه برهان عقلی در بسیاری از مسایل پرداخته است.قرآن کریم در باب توحید،معاد و نبوت و مسایل اصول دین استدلال می کند.اصل آیه:«قل لو کان فیهما آلهة الا الله لفسدتا»یک قیاس استدلالی و برهان صد درصد عقلی است.اگر قرآن استدلال و قیاس را معتبر نشمارد،دیگر خودش اقامه قیاس و برهان نمی کند.و یا به طور مثال در مورد معاد:آیه«افحسبتم أنّما خلقناکم عبثا و أنّکم الینا لاترجعون»به اصل خالقیت و اصل حکمت باری تعالی،تمسک جسته است.اگر معادی نباشد پس خلقت شما عبث خواهد بود و خلقت عبث هم محال است و به عبارت دیگر مگر ممکن است،خدای حکیم عبث کند؟اگر معاد نباشد،خلقت عبث است،عبث هم که محال است،پس خلقت ضروری است و بنابراین وجود معاد حتماً ضروری است،این خود اقامه برهان است.بنابراین طبق همین آیات کافی است که قرآن کریم ابزار استدلال و منبع عقل را معتبر بشمارد ولی منحصر به این ها نیست،اولاً در خود قرآن مجید آیاتی که مستقیماً دعوت به تعقل می کند،دعوت به تدبّر می کند،زیاد