فصلنامه علمی تخصصی طلوع/ صفحه: 59
در برابر کژاندیشی ها و کژروی های زمانه و جامعه، با توحید و تقوا ناسازگار بوده و آنان را نزد حق و خلق، خوار می سازد . تردیدی نیست که در عرصه فکری و فرهنگی، می بایست شاهد حضور زنده و زاینده عالمان دینی بود، چرا که دشمن همواره از رهگذر شبیخون فرهنگی نفوذ کرده و از خواب آلودگی عالمان و مردمان سود جسته است . پیشینه حوزه های علمیه شیعه، به روشنی نشان می دهد که عالمان بزرگ و تاثیرگذار بر حیات امت، پیوسته در زمان شناسی و شناخت تکلیف ها و پاسخگویی و واکنش معقول در برابر انحطاطها و شبهات بوده اند . چنان که می نگریم، شیخ طوسی از ناموران حوزه علمی شیعی بدین نکته اشارت کرده است: علمای بزرگ چه آنان که در روزگار کهن زیسته و چه آنان که بعد آمده و پیوسته اند، همه در جهت بهره گیری از دلیل های معقول و متناسب با زمان کوشیده اند از آن جا که همواره شبهات مسایل تازه در رابطه با دین و ایمان طرح شده، عالمان مواضع آگاهانه ای در برابر آن همه داشته اند . (2)
عالمانی که از تاریخ نکته آموزی داشته و سرگذشت ادیان و اقوام و مخالفان را دانسته اند و نیز با زمانه و جامعه خویش آشنایی ورزیده اند، بی گمان عرصه فراخی پیش روی خود می نگریسته اند . زیرا که جهل و جمود فکری سبب نمی شد تا آنان در تنگنای اندیشه گرفتار آمده و خواسته و ناخواسته به طعن و لعن مخالفان پردازند