مجله رشد آموزش معارف اسلامی سال چهاردهم/ شماره48 / صفحه: 9
اشاره:
قسمت دیگری از اندیشهها و کوششهای شهید مطهری(ره)که حیات پربار آن استاد گرانمایه را در جهت معرفی چهرهء نورانی اسلام تصویر میکند،اینک در معرض دید شما است.سر آغاز این بخش به نحوهء طرح اندیشههای آن عزیز شهید در باب نظام حقوق زن در اسلام مربوط میشود.
***
از اواخر سال 1343 با توجه به انتقاداتی که بر نظر اسلام دربارهء مسایل مربوط به زنان میشد،استاد مطهری به مباحث مربوط به حقوق زن توجه خاصی میکند.اولین اقذام وی،پانزده جلسه سخنرانی در مسجد هدایت در رمضان سال 1384 قمری (بهمن 1343)دربارهء«حقوق و روابط زن و مرد»و نیز نه سخنرانی در جای دیگر دربارهء«حقوق زن»است.سپس در سالهای 44 و 45،هفت مقالهء پیاپی در مجلهء درسهایی از مکتب اسلام در این باره نوشت که بعدا در سال 1348 تحت عنوان«اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب»منتشر شد.1سپس در سالهای 45 و 46 مجموعهء مقالات(32مقاله)«نظام حقوق زن در اسلام»را در مجله زن روز نوشت که بعدا در سال 1353 آن را بهطور مستقل چاپ کرد.در همان سالها سلسله مباحث مسألهء حجاب را به صورت فشردهتری در انجمن اسلامی پزشکان مطرح کرد و سپس اولین بار در سال 1347 آن را به صورت کتابی چاپ کرد که در چاپهای بعدی بخشهای فراوانی به آن افزود.
قضیهء این مقالات از آنجا شروع شد که در سال 1345 تب تعویض قوانین مدنی در مورد حقوق خانوادگی در سطح مجلات،خصوصا مجلات زنانه،سخت بالا گرفت و خصوصا اعتراضاتی بر نظرات قرآنی وارد شد.از جمله یک قاضی به نام ابراهیم مهدوی زنجانی لایحهای در چهل ماده به همین منظور تنظیم کرد و در مجلهء زن روز به چاپ رساند.یکی از مقامات روحانی تهران از مطهری میخواهد که به این نوشتار پاسخی بدهند و استاد میپذیرند اما نه به صورت حاشیه بر سخنان آقای مهدوی، بلکه به صورت مقالاتی مستقل در باب موضوعاتی که او مطرح کرده بود.مقالات وی و مطهری همزمان و در نقد یکدیگر چاپ میشد که مقالات استاد مطهری به شدت مورد استقبال واقع شد. مهدوی پس از شش هفته سکته کرد و مرد.اما به اصرار خوانندگان،استاد مطهری بحثهای خود را ادامه داد.در این مقالات،علاوه بر طرح مباحث کلی دربارهء«اسلام و تجدد»و «مبانی حقوق خانوادگی»،به موضوعاتی از قبیل خواستگاری، ازدواج موقت(متعه)،استقلال اجتماعی زن،مهر و نفقه،ارث، طلاق و تعدد زوجات پرداخت و چنانکه بعدادر مقدمهء کتاب نظام حقوق زن در اسلام(1353)گفت،قصد داشت که یادداشتهایش دربارهء حق حکومت مرد در خانواده،حق حضانت کودک،عدّه و فلسفه آن،زن و اجتهاد و افتاء،زن و سیاست،زن در مقررات قضایی،زن در مقرارات اجرایی،اخلاق و تربیت زن،پوشش زن،اخلاق جنسی(غیرت،عفاف،حیا و غیره)،مقام مادری،زن وکار خارج،و برخی مسایل دیکر را تنظیم کند و به عنوان جلد دوم این مجموعه بیاورد؛2قصدی که متأسفانه هیچگاه جامهء عمل نپوشید و حتی یادداشتهای ایشان بعد از شهادتشان منتشر نشد.
ماحصل بحث ایشان که در مقدمهء کتاب هم آمده است و بعدها به بیانی دیگر در ضمن سخنرانیهای«عنصر تبلیغ در نهضت حسینی»3نیز مطرح شد،این است که در قدیم به«انسان» بودن زن توجه نمیکردند و فقط متوجهء«زن»بودن او بودند و در دورهء مدرن به خاطر توجه شدید به«انسان بودن»زن،«زن»بودن وی مغفول واقع شد.4تعبیر ایشان در سخنرانیهای فوق این است که زن در قدیم«شیء گرانبها»بود و در دوران مدرن،«انسان بیبها»شد.حال آنکه اسلام،وی را«انسان گرانبها» میخواهد.با این بیان،وی در مباحثش کوشید،آن دسته از رفتار