کلام اسلامی / سال سیزدهم/ مسلسل 29/ ص: 115
پلورالیسم اجتماعی از نظر شهید مطهری
مهدی عزیزان
در این نوشتار بر آنیم كه با افكار و اندیشههای اندیشمند توانا، استاد مرتضی مطهری، در موضوع پلورالیسم اجتماعی آشنا شویم.
قبل از هر چیز متذكر میشویم كه در آثار ایشان بحثی با عنوان پلورالیزم اجتماعی و فرهنگی به چشم نمیخورد. امّا محورهای مهم بحث پلورالیسم از قبیل نسبی یا مطلق بودن حقیقت؛ آزادی فكر، عقیده و مذهب؛ دموكراسی و همزیستی مسالمت آمیز و مقوله تساهل و تسامح، در آثار ایشان به مناسبتهای مختلفی مطرح شده است. ما با استفاده از همین مباحث و سامان دهی آنها در چارچوب موضوع مورد نظر میتوانیم از آراء و اندیشههای وی در موضوع پلورالیسم اجتماعی آگاه شویم.
پیش از هر چیز در تحقیق مبانی معرفتی استاد مطهری در زمینه پلورالیسم اجتماعی، باید بدانیم آیا از نظر ایشان، درك «حقیقت» برای انسانها میسر و ممكن است یا نه؟ و آیا حقیقت امری ثابت، غیر متغیر و غیر متحرك است یا امری نسبی، متغیر و متحول؟! اگر حقیقت، امری ثابت و غیر متحول است، آیا اسلام، به عنوان حقیقتی ثابت، و غیر متحول، تحمل سایر فرهنگها و ادیان را در عصرها و نسلهای متفاوت داراست و توان همزیستی با آنان را دارد یا خیر؟ و آیا از نظر