کلام اسلامی / سال سیزدهم/ مسلسل 29/ ص:116
استاد مطهری به عنوان عالمی اسلام شناس و مدافع آموزههای آن، اسلام ، تكثر و تنوع اندیشههای غیر اسلامی را میپذیرد، یا در صدد حذف و طرد آنها است؟ رابطه اسلام با سایر فرهنگها از مقوله تسامح، تساهل و همزیستی است یا از نوع جنگ و ستیز؟ نظر اسلام در مورد مقولههایی چون آزادی فكر و آزادی مذهب چیست؟ آیا تحمیل عقیده و مذهب روا و اساساً شدنی است یا خیر؟ دموكراسی مورد پسند اسلام كدام است و تفاوت آن با دموكراسی غربی چیست؟ از نظر مطهری؛ آیا در حكومت دلخواه اسلام، تمام اندیشهها و احزاب غیر اسلامی، حتی از نوع الحادی آن آزادند یا خیر؟ اگر آری، شرایط و حدود آن چیست؟
پاسخ سوءالات فوق را میتوان در محورهای ذیل مطرح كرد:
1. معنا و حدود آزادی
2. دموكراسی اسلامی
3. دموكراسی غربی
1. معنا و حدود آزادی
از نظر استاد مطهری آزادی از حقوق مسلم انسانها است. این حق، مخصوص برخی انسانها و یا بعضی ملتها نیست. این حق، مربوط به همه انسانها، از آن جهت كه انسان هستند میباشد. از این رو میتوان گفت آزادی از حقوق «انسان و انسانیت» است و این حق، نه دادنی و نه گرفتنی است. انسانها از بدو تولد و پذیرفتن ماهیت انسانی، حق آزادی را از قانون خلقت و ناموس طبیعت دریافت كردهاند.
ارزش آزادی و قدر و قیمت آن، به اندازهای است كه میتوان با مزاحمان و مانعان آن جنگید و برای آزاد شدن آزادی از قید و بند مستبدان و مستكبران مبارزه كرد. از آن جهت كه حق برخورداری از آزادی، متعلق به انسانیت است و در انحصار شخص یا ملتی خاص نیست، همه انسانها موظفند با كسانی كه برای آن مزاحمت و یا ممانعتی ایجاد كردهاند درافتند؛ ولو آن كه این مزاحمت و ممانعت در خارج از محل زندگی و كشور آنها باشد و آزادی خود آنها به مخاطره نیفتاده و عاملی آن را تهدید نكرده باشد. هر انسانی