فصلنامه علامه، شماره 3،ص 141

علت شناسی انحطاط ایرانیان و مسلمین از نظر میرزای نائینی و استاد مطهری

رحمانیان، داریوش؛

الف: میرزا محمد حسین نائینی

میرزا محمد حسین نائینی غروی در سال 1277ق / 1860م در نائین به دنیا آمد. پس از فراگیری مقدمات علوم سنتی دینی در زادگاه خود، راهی اصفهان شد. هشت سال در آنجا ماند و نزد شیخ محمدباقر اصفهانی تحصیل كرد. پس از آن در بیست و پنج سالگی به عراق رفت و در سامره وارد حلقه شاگردان میرزای شیرازی شد. پس از مرگ میرزای شیرازی ابتدا به كربلا و سپس به نجف رفت و از شاگردان خاص آخوند ملا محمدكاظم خراسانی فقیه برجسته اصولی و از هواداران بنام مشروطیت ایران شد. در قضایای مشروطه‏خواهی بسیاری از اعلامیه‏ها و بیانیه‏هایی كه از جانب ملا محمدكاظم خراسانی صادر شد به قلم نائینی بود كه منشی و محرر او بود. هنگامی كه علمای عراق، به‏ویژه ملا محمدكاظم خراسانی، در قبال تجاوز روس به ایران در سال 1330ق / 1912م. و كشتار مشروطه‏خواهان آذربایجان (و تبریز) واكنش نشان دادند اعلامیه‏ها و بیانیه‏ها و فتاوی‏شان را اكثرا نائینی می‏نوشت. نائینی در دوران جنگ جهانی اوّل و پس از آن نیز در سیاست عراق درگیر شد. به همراه دیگر علمای شیعه عراق برعلیه متفقین و به‏ویژه انگلیس اعلان جهاد داد. در جهاد عمومی مردم عراق به رهبری میرزا محمدتقی شیرازی نیز كه در سال 1339ق / 1920م صورت گرفت شركت جست. وقتی كه خبر قرارداد تحت‏الحمایگی عراق در برابر انگلیس منتشر شد به همراه