کلیات علوم اسلامی، ج1، ( منطق- فلسفه)، ص14

نقلی‏ «1»، علم فقه و علم اخلاق نقلی‏ «2».

2. علوم مذکور در فوق بعلاوه علومی که مقدمه آن علوم است. علوم مقدمه مانند ادبیات عرب از صرف و نحو و لغت و معانی و بیان و بدیع و غیره، و مانند کلام عقلی، اخلاق عقلی، حکمت الهی، منطق، اصول فقه، رجال و درایه.

3. علومی که به نحوی جزء واجبات اسلامی است، یعنی علومی که تحصیل آن علوم ولو به نحو واجب کفایی بر مسلمین واجب است و مشمول حدیث نبوی معروف می‏گردد:

«طلبُ العلم فریضةٌ علی کلِّ مسلم».

دانش طلبی بر هر مسلمانی واجب است.

می‏دانیم علومی که موضوع و مسائل آنها اصول و یا فروع اسلامی است و یا چیزهایی است که به استناد آنها آن اصول و فروع اثبات می‏شود، واجب است تحصیل و تحقیق شود، زیرا دانستن و شناختن اصول دین اسلام برای هر مسلمانی واجب عینی است و شناختن فروع آن، واجب کفایی است. شناختن قرآن و سنت هم واجب است، زیرا بدون شناخت قرآن و سنت شناخت اصول و فروع اسلام غیر میسّر است. و همچنین علومی که مقدمه تحصیل و تحقیق این علوم است نیز از باب «مقدمه واجب» واجب است، یعنی در حوزه اسلام لازم است لااقل به قدر کفایت ______________________________
(1) بعداً گفته خواهد شد که کلام دو قسم است: عقلی و نقلی، و فرق ایندو خواهد آمد.

(2) اخلاق نیز مانند علم کلام دو گونه است: عقلی و نقلی، و بعداً در این باره نیز بحث خواهد شد.