خدمات متقابل اسلام و ایران، ص:12

منتشر شود.

جلد اول مشتمل است بر بخش اول (اسلام و مسأله ملیت) و بخش دوم (خدمات اسلام به ایران). جلد دوم مشتمل است بر بخش سوم (خدمات ایرانیان به اسلام).

مطالب عمده‏ای که افزوده شده است، سه قسمت پشت سر یکدیگر است که از صفحه 500 تا صفحه 722 این کتاب را اشغال کرده است به این ترتیب:

1. فقه و فقاهت: در این قسمت تاریخچه فقهای شیعه از عصر غیبت صغری تا عصر حاضر به‏طور مختصر (یعنی معرفی یک نمونه در هر نسل) ذکر شده است، به طوری که اگر از زمان خودمان شروع کنیم و به عقب برگردیم یک رابطه استاد و شاگردی متسلسل و لاینقطع تانیمه قرن سوم هجری درمی‏یابیم.

2. فلسفه و حکمت: در این قسمت تاریخچه فلاسفه اسلامی به‏طور مختصر بیان شده است ولی نه به صورت معرفی یک نمونه از هر نسل، بلکه به صورت طبقات فلاسفه اسلامی. مشاهیر و معاریف فلاسفه در هر عصر، به صورت طبقات (البته طبقات اساتید و شاگردان) معرفی شده‏اند، که از ابتدا (قرن سوم هجری) تا زمان ما 33 طبقه تشخیص داده شده‏اند.

3. عرفان و تصوف: در این قسمت طبقات عرفا از قرن دوم تا قرن دهم، نه به صورت نمونه از هر نسل و نه به صورت طبقات مشخص، بلکه به عنوان چند نمونه از هر قرن معرفی شده‏اند.

هدف کلی از همه اینها نشان دادن استمرار فرهنگی به معنی صحیح و واقعی کلمه در فرهنگ اسلامی است که در جهان کم نظیر و شاید بی‏نظیر است.

البته اضافات مختصر دیگر در برخی موارد دیگر هم هست که قابل ذکر نیست، همچنانکه اصلاحات عبارتی نیز صورت گرفته است. در چند مورد نیز مطالب جابجا شده است که البته اهمیتی ندارد. از خداوند متعال سعادت و موفقیت عموم برادران مسلمان را مسألت دارم.

سی‏ام ربیع الاخر 1397 هجری قمری

مرتضی مطهری‏