احیای تفکر اسلامی، صفحه: 12

شناخته و تجزیه و تحلیل کرده است. به علم جدید هم بسیار علاقه‏مند است و جوانان مسلمان را تشویق می‏کند که علوم جدید را بیاموزند. او کسی نیست که با علوم جدید مخالف باشد یا مسلمین را پرهیز بدهد که علوم جدید را نیاموزید.

با همه این حرفها که مردی است که تحصیلات عالیه خودش را در اروپا کرده و اروپا را شناخته است و به ارزش علم جدید فوق‏العاده واقف و معترف است، در عین حال اولین چیزی که در گفتار این مرد جلب توجه می‏کند و آن را در اشعار خودش به صورت منظوم بیان کرده است این است که آن چیزی را که امروز «تمدن اروپایی» می‏نامند- یعنی مجموع شئون زندگی اروپایی، ایده‏آلهایی که تمدن امروز اروپایی به بشر می‏دهد، راه و رسمی که به بشر می‏آموزد، اخلاق و عادات و بالاخره مسیری که اروپای امروز دارد- نه تنها یک چیز خوبی نمی‏داند بلکه یک امر بسیار بسیار خطرناکی، هم برای بشریت و هم برای خود مردم اروپا می‏داند؛ یعنی اقبال اروپارفته و اروپاشناخته، آینده تمدن اروپا را بسیار شوم و خطرناک می‏داند و این قسمتها را در کلمات خودش زیاد گنجانده است و من مایل هستم آن قسمتها را که از نوشته‏های خود اقبال یادداشت کرده‏ام برای شما بخوانم تا ببینید این مرد چه نظری راجع به تمدن امروز اروپا دارد و با اینکه به علم اروپایی خوشبین است، به‏ تمدن اروپایی تا چه حدود بدبین است و تا چه اندازه مشرق‏زمینی‏ها و مخصوصاً مسلمین را پرهیز می‏دهد که تحت تأثیر تمدن اروپا قرار نگیرند.

از جمله در کلمات خودش چنین می‏گوید:

آنها که چشمشان از تقلید و بردگی کور شده است نمی‏توانند حقایق بی‏پرده را درک کنند. این فرهنگ و تمدن نیم‏مرده اروپایی چگونه می‏تواند کشورهای ایران و عرب را حیات