جهان‌بینی توحیدی، ص53

تختخواب معینی بخوابد. غلامان میزبان، مهمان را روی تختخواب می‏خوابانیدند. اگر اتفاقاً اندام مهمان از تخت نه کوتاه‏تر بود و نه بلندتر، اجازه داده می‏شد که بخوابد، اما وای به حال مهمان نگونبخت اگر اندامش با تخت مساوی نبود. اگر اندامش بلندتر بود، از طرف پا یا سر با ارّه مساوی می‏کردند و اگر کوتاهتر بود، آنقدر از دو طرف می‏کشیدند تا برابر شود و به هر حال پایان کارش معلوم بود.

اما تساوی مثبت از نوع بی‏نظری یک معلم مهربان دلسوز است که به همه شاگردان با یک چشم نگاه می‏کند؛ در صورت تساوی جوابها نمره مساوی می‏دهد و در صورت اختلاف در جوابها به هرکس همان نمره را می‏دهد که استحقاق دارد.

جامعه اسلامی جامعه طبیعی است نه جامعه تبعیضی و نه جامعه تساوی منفی.

تز اسلام «کار به قدر استعداد و استحقاق به قدر کار» است.

جامعه تبعیضی جامعه‏ای است که رابطه انسانها بر اساس استعباد و استثمار است، یعنی بهره‏کشی جبری و زندگی افرادی به حساب کار و زحمت افراد دیگر.

ولی جامعه طبیعی جامعه‏ای است که هرگونه بهره‏کشی و زندگی یک فرد به حساب فرد دیگر محکوم است؛ رابطه انسانها رابطه «تسخیر متقابل» است؛ همه آزادانه و در حدود امکانات و استعدادات خود می‏کوشند و همه مسخَّر و رام یکدیگرند، یعنی استخدام طرفینی حکمفرماست. بدیهی است به حکم اینکه تفاوت طبیعی و اختلاف طبیعی میان افراد حکمفرماست، آن که نیرو و استعداد بیشتری دارد بیشترْ نیروها را به سوی خود جذب می‏کند. مثلًا فردی که استعداد علمی بیشتری دارد، جویندگان علم را بیشتر به سوی خود جذب می‏کند و بیشتر مسخّر خود می‏سازد و آن که استعداد فنی بیشتری دارد، دیگران اجباراً در زیردست او و در جهت فکر و ابتکار او حرکت می‏کنند و بیشتر مسخّر و رام او می‏شوند. این است که قرآن مجید در عین اینکه «ربّ و