بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صدسالۀ اخیر، ص:9
در آیات زیادی مطرح است «1». از این پس ما هرگاه این واژه را به کار ببریم، منظور اصلاح در سطح اجتماعی و به عبارت دیگر اصلاح اجتماعی است.
قرآن کریم در مجموع تعبیرات خود، پیامبران را مصلحان میخواند، چنانکه از زبان شعیب پیغمبر میگوید:
انْ اریدُ الَّا الْاصْلاحَ مَا اسْتَطَعْتُ وَ ما تَوْفیقی الّا بِاللَّهِ عَلَیهِ تَوَکلْتُ وَ الَیهِ انیبُ «2».
جز اصلاح تا آخرین حد توانایی منظوری ندارم. موفقیتم جز به دست خدا نیست. تنها بر ذات مقدس او توکل میکنم و تنها به سوی او بازخواهم گشت.
و برعکس، ادعای اصلاح منافقین را به شدت تخطئه میکند:
وَ اذا قیلَ لَهُمْ لاتُفْسِدوا فِی الْارْضِ قالوا انَّما نَحْنُ مُصْلِحونَ. الا انَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدونَ وَلکنْ لایشْعُرونَ «3».
هرگاه به آنها گفته شود در زمین فساد مکنید، میگویند ما فقط اصلاحگرانیم. آگاه باشید که همینها مفسدانند و خود هم به دقت درک نمیکنند.
______________________________
(1). رجوع شود به سوره بقره/ 11 و 220 و اعراف/ 56 و 85 و 170 و هود/ 88 و 117 و قصص/ 19.
(2). هود/ 88.
(3). بقره/ 11 و 12.