امدادهای غیبی در زندگی بشر، ص 20

کانون که کانون دانش است، یک مرکز فرهنگی است، تجلّی می‏کند و کانونهایی نظیر این کانون را که مسلّماً نه اوّلین آنها خواهد بود و نه آخرینشان، فتح می‏کند. این چه چیزی است؟ این چه نیرویی است؟ این چه قدرتی است؟ آیا این قدرت غروب کردنی است؟ تمام شدنی است، یا نه؟

آیا دین اجل و پایان دارد؟

من امشب می‏خواهم در جواب یک سؤال بحث کنم. آن سؤال این است: این دنیای ما دنیای تغییر و تحوّل است. در این دنیا و از این اموری که ما به چشم خود می‏بینیم، هیچ چیزی نیست که برای همیشه باقی بماند؛ همه چیز عوض می‏شود، کهنه می‏شود، برچیده می‏شود، دوران عمرش منقضی می‏شود و به نهایت می‏رسد؛ آیا دین نیز همین طور است؟ آیا دین در تاریخ بشر دوره بخصوصی دارد که اگر آن دوره بخصوص گذشت، دین هم حتماً و به حکم «جبر» باید برود و جای خود را به چیز دیگری بدهد؟ یا اینطور نیست؟ برای همیشه در میان مردم باقی خواهد بود، هر اندازه‏

علیه دین نهضت و قیام بشود باز دین به شکل دیگر ظاهر می‏شود.

اینکه عرض کردم «به شکل دیگر» مقصودم این است که بعد از مدّت موقّتی دوباره باز می‏گردد، رفتنی نیست.

ویل دورانت که شخصاً لا دین است، در کتاب درسهای تاریخ ضمن بحث درباره «تاریخ و دین» با نوعی عصبانیت می‏گوید: «دین صد جان دارد، هر چیزی اگر یک بار میرانده شود برای همیشه می‏میرد مگر دین که اگر صد نوبت میرانده شود باز زنده