سیری در سیرۀ نبوی، ص13

تازه‌ای به روح می‌دهد «1»، یعنی با ارائه یک سلسله هدفهای عالی و انسانی و مافوق طبیعی خواسته‌های نوی به وجود می‌آورد و بالتبع احساسات رقیق و عواطف لطیف خلق می‌کند و بالأخره جهان درون انسان را دگرگون ساخته و بسی وسعت می‌بخشد، و از طرف دیگر تمایلات و غرایز طبیعی را تعدیل و مهار می‌نماید.

در مقابل قدرت علمی و فنی بشر، هیچ دژ تسخیرناپذیری وجود ندارد جز یکی؛ آن دژ روح و نفس آدمی است. کوه و صحرا و دریا و فضا و زمین و آسمان، همه در قلمرو قدرت علمی و فنی بشر است. تنها مرکزی که از این قلمرو خارج است، نزدیکترین آنها به آدمی است. مطیع کردن و مسخّر ساختن این دژ به قول مولوی:

کار عقل و هوش نیست، «شیرباطن سُخره خرگوش نیست».

و از قضا خطرناکترین دشمنان آسایش و آرامش، امنیت و عدالت، آزادی و مساوات، و بالأخره خوشبختی و سعادت بشر در همین دژ پنهان شده و کمین کرده است:

«اعْدی‌ عَدُوِّک نَفْسُک الَّتی بَینَ جَنْبَیک.» «2».

بشر امروز پس از اینهمه موفقیتهای علمی، دردمندانه می‌نالد. از چه می‌نالد؟

کسریها و کمبودهایش در کدام ناحیه است؟ آیا جز در ناحیه خُلق و خوی و «آدمیت» است؟ بشر

______________________________

(1). «یا ایهَا الَّذینَ امَنوُا اسْتَجیبوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسولِ اذا دَعاکمْ لِمایحْییکمْ». انفال/ 24.

(2). حدیث نبوی: [بزرگترین دشمنان تو همان نفس توست که میان دو پهلوی توست‌].