کوثر، ص89

«مأمون» با برادرش «امین» در افتاد، این دو برادر با هم جنگیدند و مأمون [در سال 198 هجری ] پیروز شد و برادرش را به چه وضعی کشت.(3)

حال این خودش یک عجیبی است از عجایب تاریخ که چگونه است که چنین مأمونی حاضر می شود که حضرت رضا را از مدینه [برای ولایتعهدی به مرو ]احضار کند، دستور بدهد که بروید او را بیاورید، بعد که می آورند موضوع را به امام عرضه بدارد، ابتدا بگوید خلافت را از من بپذیر،(4) و در آخر راضی شود که تو باید ولایتعهدی را از من بپذیری، و حتّی کار به تهدید برسد، تهدیدهای بسیار سخت. او در این کار چه انگیزه ای داشت؟ و چه جریانی در کار بوده است؟ تجزیه و تحلیل این قضیّه از نظر تاریخی خیلی ساده نیست.

«جرجی زیدان» در جلد چهارم «تاریخ تمدّن» همین قضیّه را بحث می کند و خودش یک استنباط خاصّی دارد که عرض خواهم کرد، ولی یک مطلب را اعتراف می کند که بنی العبّاس سیاست خود را مکتوم نگاه می داشتند حتّی از نزدیکترین افراد خود و لذا اسرار سیاست اینها مکتوم مانده است. مثلاً هنوز روشن نیست که جریان ولایتعهدی حضرت رضا برای چه بوده است؟ این جریان از نظر دستگاه خلافت فوق العاده مخفی نگاه داشته شده است.

مسئله ولایتعهدی امام رضا علیه السلام و نقلهای تاریخی

اسرار آن طور که باید مخفی بماند، مخفی نمی ماند. از نظر ما که شیعه هستیم، اسرار این قضیّه تا حدود زیادی روشن است. در اخبار و روایات ما - یعنی در نقلهای تاریخی که از طریق علمای شیعه رسیده است نه روایاتی که بگوئیم از ائمّه نقل شده است - مثل آنچه که شیخ مفید در کتاب «ارشاد» نقل کرده و آنچه - از او بیشتر شیخ صدوق در کتاب «عیون اخبار الرّضا» نقل کرده است، مخصوصاً در «عیون اخبار الرّضا» نکات بسیار زیادی از مسئله ولایتعهدی حضرت رضا هست...

قبل از این که به این تاریخهای شیعی استناد کرده باشم، در درجه اوّل کتابی از مدارک اهل تسنّن را مدرک قرار می دهم و آن، کتاب «مقاتل الطّالبیّین» ابوالفرج اصفهانی است. ابوالفرج اصفهانی از اکابر مورّخین دوره اسلام است. او اصلاً اموی و از نسل بنی امیّه است، و این از مسلّمات می باشد... او در این کتاب، تاریخچه قیامهای علویّین و شهادتها و کشته شدنهای اولاد ابی طالب اعمّ از علویّین و غیر علویّین را - که البتّه بیشترشان علویّین هستند - جمع آوری کرده است که این کتاب اکنون در دست است.