مجله پژوهش های قرآنی، شماره 17 و 18، صفحه 33

می كند در هیچ جا بحث جامعی راجع به آن پیدا نمی كند».(6)

در چند قرن اخیر به دلیل پیدایی مكتب های الحادی و ضدّمذهبی چون (ماركسیسم)، (اگزیستانسیالیسم) در غرب و راه یابی این اندیشه ها به كشورها و جامعه های اسلامی كه هریك به گونه ای مبانی نظری دین و نیز سرشت آغازین انسان و به طور مشخص گرایش های مذهبی انسان را نفی می كردند از سویی، و پیشرفت دانش روان شناسی و دست یابی روان شناسان به اُفق های ناشناخته روح و گرایش های روانی انسان از دیگر سو، بحث از فطرت و سرشت نخستین انسان ها در نظرگاه مصلحان و اندیشه وران اسلامی جایگاهی فرازمندتر از گذشته یافته و اندیشمندانی چون علامه طباطبایی و استاد مطهری به تبیین و تحلیل این موضوع به صورت گسترده تر و همه جانبه تری همّت گمارده اند.

تعریف فطرت

واژه (فَطَرَ) در لغت به معنای شق كردن و نیز به معنای آفرینش ابتدایی و بدون پیشینه است. طبرسی در مجمع البیان می نویسد:

(اصل الفَطرِ الشقّ.)(7)

معنای اصلی فَطَرَ، شكافتن است.

راغب اصفهانی در مفردات می نویسد:

(والفطر الشقّ طولاً.)(8)

فطر، شكافتن چیزی از طول است.

جوهری در صحاح اللغة هر دو معنی را بیان كرده است:

(والفطر الابتداء والاختراع والفطر ایضاً الشق.)(9)

فطر به معنای آغاز و اختراع و نیز شق و پاره كردن است.

و ابن منظور در لسان العرب گفته است:

(فطره یفطره فطراً ای خلقه والفطرة الابتداء والاختراع.)(10)

فَطَرَ به معنای خلقت است و فطرت ابتدا و اختراع است.

در قرآن كریم در آیات بسیاری فطرت به معنای خلقت و آفرینش و (فاطر) به معنای خالق و آفریدگار آمده است:

(انّی وجّهت وجهی للذی فطر السموات والأرض) انعام / 79