فصلنامه فلسقه و کلام اسلامی/سال هشتم/شماره 24و 25/ ص:54

دو تقریر عمده از مسأله شر وجود دارد: 1 مسأله منطقی شر 2 مسأله شر به منزله قرینه.

مکی یکی از منتقدانی است که مسأله شر را از دیدگاه منطقی بررسی کرده و مدعی است که بین وجود شر و پاره ای از اعتقادات دینی ناسازگاری منطقی[1] وجود دارد و تلاش فراوانی مبذول کرده تا نشان دهد وجود شرور در عالم با مفاهیمی همچون خیرخواهی مطلق[2] و قدرت مطلق[3] خداوند ناسازگار است.

وی علاوه بر مسأله شر، به مسائل دیگر و دلایل مختلف خداشناسان[4] پرداخته او مدعی است که هیچ یک از آنها قطعی و ارزشمند نیستند در عین حال به یک باره همه ادله خداشناسی را هم کنار نمی گذارد، بلکه احتمال می دهد که این ادله بعنوان یک مجموعه، ظن قوی تر را به دنبال بیاورند و در کل مفید باشند؛ گرچه هر یک به تنهایی ضعیف و سست اند (Mackie, 1981, P.150) .

مکی معتقد است که موضع خداشناس نسبت به نقد فیلسوفان به دو صورت زیر می تواند باشد:

1 علیرغم پذیرش نقد ادله خداشناسی از جانب فیلسوفان، باز هم باور خود را به وجود خداوند حفظ کند.

2 باور داشته باشد که اقامه هیچ برهانی برای اثبات وجود خداوند ممکن نیست؛ زیرا پذیرش نقد فیلسوفان مستلزم این نیست که وی به کلی از نظریه خداشناسی اش دست بکشد، بلکه می تواند با این ادعا که وجود خداوند از راهی غیر عقلانی شناخته می شود، همه اجزای ضروری نظریه خداشناسی خود را حفظ نماید (مکی، 1374، ص145).

مکی علیرغم اینکه ادله مختلف خداشناسی را بررسی کرده، اما معتقد است که با تحلیل مسأله شر می توان نقد مؤثرتری درباره براهین اثبات خداوند عرضه نمود. او

____________________________

[1] - inconsistency

[2] - wholly good

[3] - omnipotence

[4] - Theists