مجله فقه ، سال یازدهم ، شماره سی و نهم ، ص 3

_____________________________

فقه مطهری

نويسنده : مبلغی، احمد

شهید مطهرى از جمله مهمترین شخصیتهاى معاصر در جهان اسلام است. دفاعهاى دامنه دار وى از بخشهاى مختلف اسلام چهره اى مؤثر، نوآور و کوشا از او ترسیم نموده است. شاید بخش مهمى از این موفقیت را در آن باید دید که وى در هر حوزه از حوزه هاى شریعت، نکته هایى براى گفتن و بحث هایى براى پروردن داشت؛ با این حال مهمترین مباحث این متفکر بزرگ، مطالعاتى کلامى ـ فلسفى و تبیین مفاهیم اجتماعى ـ سیاسى اسلام به شمار مى آید. نگاهى به زندگى او نشان مى دهد که وى بخش مهمى از عمر خویش را صرف آموختن مباحث فقهى و دانشهاى آن نموده است؛ با این حال سراغ چندانى از فقه مطهرى گرفته نمى شود. به نظر مى رسد که سالهاى طولانى ممارست در آموزش دروس فقه و مطالعه متون تخصصى فقهى رجوع به فقه وى را نیز همچون بسیارى دیگر از بخشهاى اندیشه او حاوى نتایجى ارجمند و قابل توجه نموده باشد. افزون بر این نکته عمومى، مطالعه در آثار شهید مطهرى، گفته ها و نکته هایى را در کلمات او فرا روى ما قرار مى دهد که یا ماهیت فقهى دارند و یا ناظر به فقه مى باشند. در یک تحلیل مى توان گفت فقه وى به دلیل قرار گرفتن در وضعیتى خاص، اهمیتى مضاعف را براى مطالعه شدن به خود اختصاص داده است. این وضعیت، برایند و حاصل سه موقعیت ذهنى ـ معرفتى، محیطى ـ اجتماعى و ایمانى ـ شخصیتى او بود. به هم رسیدن این سه موقعیت در استاد شهید مطهرى هنگامى که با هوشمندى هاى نکته سنجانه و تیزبینى هاى پر تعداد وى همراه مى شد، مطالعات فقهى او را ـ همچون مطالعات دیگر وى ـ حاوى آموزه ها و نکته هایى بدیع مى نمود.

1. موقعیت ذهنى ـ معرفتى مطهرى

هرچند مطهرى همچون دیگر فقیهان، درگیر پرسش هاى فقهى بود؛ ولى این درگیرى