رشد معلم، دوره نوزدهم، شماره هشت، ص43
عملکرد مسؤلان
یکی از آسیبهای جدی بر پیکرۀ حکومت اسلامی، رعایت مصلحت و مصلحت اندیشی، برای حفظ موقعیتهای زمانی و مکانی خاص بوده است.طریقی که در اسلام و در زمان خلافت خلیفه سوم بهطور ملموس و عینی متحقق گردید، ولی در زمان حکومت مولای متقیان:«...امام علی اینگونه عمل نکرد؛دوستان علی به عنوان صلاح اندیشی و خیراندیشی و رعایت مصلحت به علی میگویند در سیاست خود انعطاف به خرج دهد و به خاطر مصلحت موضوع مساوات و برابری را مسکوت بگذارد.علی در جواب میگوید:از من میخواهید که عدالت را به پای سیاست و سیادت قربانی کنم؟خیر سوگند به ذات خدا که تا دنیا دنیاست چنین کاری نخواهم کرد.»(19)
از دیگر معضلات جامعه اسلامی، دور نگاه داشتن مسلمانان از اصل مهم عدالت اجتماعی است، شهید مطهری با پرداختن به دلیل اصلی دور ماندن مسلمانان از عدل اسلامی و در جواب این سؤال که چرا در اسلام با وجود تأکید بر اصل عدالت به آن عمل نشده است، به دو علت اشاره میکند:
الف)سوء نیت و عملکرد خطای مسؤلان:«زیرا اجرای این دستور اول باید از طرف خلفا و زعمای مسلمین بشود و آنها سوء نیت داشتند و شایستگی آن مقام بزرگ را نداشتند و مانع اجرا و تنفید این اصل شدند و در نتیجه در جامعه اسلامی انواع بیعدالتیها و تبعیضها به وجود آمد».(20)
ب)بد تفسیر شدن اصل عدل:«یک علت مهم دیگر هم هست که اثرش از علت اول اگر بیشتر نباشد، کمتر نیست.
آن علت این است که اصل عدل در اسلام از طرف عدهای از پیشوایان و علمای اسلام، بد تفسیر وتوضیح داده شد و با آنکه عده دیگری در مقابل آنها مقاومت کردند، فایدهای نکرد و دسته اول پیش بردند.»(21)
4-عدالت اجتماعی و انقلاب اسلامی ایران
بیشک، یکی از آرمانها و اهداف والای انقلاب اسلامی ایران، استقرار عدالت اجتماعی و نابودی ظلم و ستمگری است.امام خمینی(ره)، رهبر فقید این نهضت الهی و طلایهدار این اصل مهم برای استقرار جامعه براساس دستورهای قرآن کریم بودند:«غایت این است که مردم قیام به قسط بکنند، عدالت اجتماعی در بین مردم باشد، ظلمها از بین برود، ستمگریها از بین برود و به ضعفا رسیدگی بشود.»(22)
شهید مطهری به موضوع عدالت اجتماعی در انقلاب اسلامی ایران کرارا اشاره دارد و با تأکید بر آن در حکم یکی از ارکان اساسی و اولیه در حفظ و تداوم انقلاب، آن را از اصول جداناپذیر انقلاب اسلامی ایران میداند:«سه رکن اصلی بقا و تداوم انقلاب اسلامی ایران، عدالت اجتماعی، استقلال و آزادی و معنویت اسلامی است.»(23)
انقلاب ایران، که از نادرترین انقلابهای جهان، چه در شکل و چه در اهداف محسوب میشود، پیش از هر چیز یک انقلاب اسلامی است.به تعبیر دیگر، طلوع مجدد مکتبی است که بعد از چهارده قرن از پس دعوت پیامبر گرامی اسلام(ص)در این مرز و بوم به وقوع پیوست.استاد شهید، تشابه این دو نهضت عظیم تاریخی را در استقرار عدالت اینگونه بیان کرده است:
«درست همانطور که دعوت پیامبر اسلام بیشتر از طرف محرومان پذیرفته شد و در طبقات مرفّه، گروه کمتری به آن لبیک گفتند، در زمان ما نیز استقبال محرومین از انقلاب اسلامی بیشتر بود.
زیرا این انقلاب به سود مستضعفین و در جهت خیر مستضعفین یعنی در جهت عدالت است و قهرا چون در جهت استقرار عدالت است، لازم است نعمتهایی که در دست عدهای احتکار شده از آنها گرفته شود و در اختیار آنها که محروماند، قرار بگیرد.»(24)
شهید مطهری، حفظ و مداومت انقلاب اسلامی ایران را مشروط به ادامۀ حرکت این نهضت در مسیر عدالت و محو هرگونه تبعیض میداند:«این انقلاب به شرطی درآینده محفوظ خواهد ماند، به شرطی تداوم پیدا خواهد کرد که حتما مسیر عدالتخواهی را برای همیشه ادامه بدهد.یعنی دولتهای آینده واقعا و عملا در مسیر عدالت اسلامی گام بردارند، برای پر کردن شکافهای طبقاتی اقدامکنند، تبعیضها را واقعا از میان بردارند.»(25)
آفتهای انقلاب
بروز آفت در یک انقلاب، معمولا به دو عامل بستگی دارد:عامل درونی و عامل برونی.عامل برونی را میتوان به دو دستۀ فعالیتهای نظامی شامل کودتا و جنگ و فعالیتهای غیر نظامی مانند سمپاشیهای تبلیغاتی و تهاجم فرهنگ بیگانه تقسیم کرد.
اما عامل درونی به مجموعه عملکردهایی اطلاق میشود که در داخل انقلاب برای ایجاد بدبینی در جامعه و تحریف اصول و آرمانهای آن انقلاب صورت میپذیرد.علاّمه شهید، آفت انقلاب اسلامی ایران را از مقولۀ عامل درونی میداند:«این انقلاب اسلامی اگر بخواهد سلبکنندۀ آزادیها باشد، این یک آفتی است در آن و اگر بخواهد نسبت به عدالت اجتماعی به معنی دقیق کلمه حساسیت کافی نداشته باشد، به خطر خواهد افتاد.»(26)
ادامه در صفحۀ 48