اندیشه حوزه، سال 6، شماره 2، ص 10

برای روشنفکران مسلمان برمی‏شمرد:

ـ به اعتقاد ایشان اساسیترین رسالت روشنفکر مسلمان، شناخت اسلام به عنوان یک فلسفه اجتماعی، یک ایدئولوژی الهی و یک دستگاه سازنده فکری و اعتقادی همه جانبه و سعادت‏بخش است.

ـ شهید مطهری بر این باور است که دومین رسالت مهم روشنفکر مسلمان شناخت دقیق و درست شرایط و مقتضیات زمان و ایجاد رابطه منطقی بین اسلام و مقتضیات زمان است.(7)

6 ـ محاسن و معایب روشنفکری

نگاه تحلیلی و نقادانه مرحوم مطهّری به مسأله روشنفکری سبب شده که ایشان محاسنی چون آرمانگرایی، دردمندی، زبدگی طبقاتی و ایجاد سازگاری میان علم و دین و معایبی چون سطحی بودن معرفت دینی، التقاط، بدبینی و جدا انگاشتن دین و سیاست (سکولاریزم) را برای روشنفکران مسلمان برشمرد. این معایب و محاسن به اختصار عبارتند از:

الف. یکی از آفات روشنفکران مسلمان از دیدگاه شهید مطهری، سطحی بودن معرفت دینی آنان است. وی در مورد اقبال به عنوان یک روشنفکر مسلمان و مؤمن می‏گوید:

«نقص کار اقبال این است که با فرهنگ اسلامی عمیقا آشنا نیست... و از فلسفه‏اسلامی چیز درستی نمی‏داند... در زمینه علوم و معارف اسلامی نیز مطالعاتش سطحی است...»(8)

ایشان خطاب به رهبران نهضت اسلامی و عالمان دین در نقد حال برخی از روشنفکران مسلمان چنین می‏گوید:

«امروزه که نهضت اسلامی اوج گرفته و مکتبها و ایسمها را تحت‏الشعاع قرار داده است، می‏بینیم که افرادی مسلمان امّا ناآشنا به معارف اسلامی به نام اسلام، اخلاق می‏نویسند و تبلیغ می‏کنند، امّا اخلاق بیگانه. فلسفه تاریخ می‏نویسند، جهان‏بینی می‏نویسند. من به عنوان یک فرد مسؤول با مسؤولیت الهی به رهبران عظیم‏الشأن نهضت اسلامی که برای همه‏شان احترام فراوان قائلم هشدار می‏دهم، و بین خود و خدای متعال اتمام حجّت می‏کنم، که نفوذ و نشر اندیشه‏های بیگانه به نام اندیشه اسلامی و با مارک اسلامی اعم از آن که از روی سوء نیّت یا عدم سوء نیّت