فصلنامه اندیشه حوزه، شماره 57،ص 26

    اثبات رسانده است. در پایان به این نتیجه رسیده است كه روش تفسیری استاد مطهری، هر چند به عبارتی روش جامع است كه در آن از همه‏ی ابزارها و مصادر فهم در جهت بهره‏برداری بیشتر از معارف قرآنی استفاده شده است، اما، آنچه در نگاه استاد، به تأسی از استادش علامه طباطبایی، اهمیت داشته است، روش تفسیر قرآن به قرآن بوده است، به طوری كه ایشان تمام دریافت‏های دیگر روش‏های تفسیری را با ملاك و معیار این روش می‏سنجیده و مهر اعتبار بر آنها می‏نهاده است و این نگرش بر پایه‏ی پیش فهم‏ها و پیش فرض‏های مفسر شكل گرفته است. از این رو، روش تفسیری ایشان، روش تفسیر قرآن به قرآن با رویكرد اجتماعی و سیاسی و با تأكید بر پاسخ گویی به نیازها و سؤالات عصر است.

واژگان كلیدی: روش‏شناسی تفاسیر، روش تفسیری مطهری، تفسیر موضوعی، تفسیر ادبی، تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر عصری، تفسیر اثری، تفاسیر معاصر.

مقدمه

قرن چهاردهم، قرن تحولات بنیادی در شناخت اسلام است. قرآن كریم، به عنوان اساسی‏ترین عنصر شناخت اسلام، از یك سو با روش‏ها، نگرش‏ها و رویكردهای گوناگون تفسیری و پیش فرض‏ها و پیش فهم‏های مفسران و از دیگر سو، بهره‏گیری از داده‏ها، یافته‏ها و دستاوردهای دانش بشری به ویژه در حوزه‏ی علوم انسانی جدید، قوه‏ی محركه و محور اصلی تحولات اصلاح گرایانه دنیای اسلام محسوب می‏گردد.

ثمره‏ی تلاش‏ها و كوشش‏های مصلحان و مفسران اسلامی در چند دهه‏ی اخیر، بازگشت به قرآن و كشف مجدد آن و عرضه‏ی تفاسیر سیاسی و اجتماعی در عرصه‏ی تفسیر نویسی قرآن كریم است، كه نوید بخش سرآغاز فصل نوینی از تعامل مسلمانان با قرآن است.