اندیشه های فلسفی/سال اول/ شماره دوم/صفحه:50

و هر جا که عقل یک مفسده ملزمی را کشف کند ما می فهمیم که شرع در این جا هماهنگ است.

» اسلام طرفدار تعقل است و شدیداً هم طرفدار است« سپس این آیه را می آورد: "فبشر عبادی الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه اولئک الذین هدیهم الله و اولئک هم اولواالالباب" )سوره زمر آیه 17 و 18)

آنگاه می نویسد: اصلاً معنی این آیه استقلال عقل و فکر است. پس از شرح آیه می گوید: در سنت اسلامی و بالخصوص در روایات شیعی نیز به عقل و تعقل اهمیت زیادی داده شده است. در کتب روایی شیعی مثل کافی و بحار کتاب العقل و الجهل را می آورند بعد کتاب التوحید و ...

دلیل دیگری که نشان می دهد قرآن برای عقل اصالت قائل است این است که مسائل را در ارتباط علی و معلولی آنها بیان می کند. رابطه علت و معلول و اصل علیت پایه تفکرات عقلانی است و قرآن خود آن را محترم شمرده و به کار می برد.

به عنوان مثال می فرماید: "ان الله لایغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم" )سوره رعد: 11) می خواهد بگوید درست است که همه سرنوشتها به اراده خداست ولی خداوند سرنوشت را از ماورای اختیار و تصمیم و عمل بشر بر او تحمیل نمی کند و کار گزاف انجام نمی دهد بلکه سرنوشتها هم نظامی دارند.

این موضوع بسیار طبیعی است، زیرا ارتباط دو سویه عقل و وحی در فرهنگ اسلام شیعی پیوندی وثیق است. از سویی عقل راه انسان به سوی خدا و دین را می گشاید و با مطالعه در آیات آفاقی و انفسی وجود خدا، معاد و ضرورت وحی را به اثبات می رساند. ازسوی دیگر وحی باعث شکوفایی عقل و سرمایه های مکنون وجود انسان می شود که بدون وحی، عقل و فطرت بی فروغ می ماند. از همین روی آقای مطهری مکرر در آثارشان به این موضوع می پردازند.

"آمدن پیغمبران برای این است که نیروی عقل مردم راکد بشود یعنی جانشین عقل بشوند؟

بلکه بر عکس است برای به کار انداختن عقل و برای آزاد ساختن عقول است و این جزء نصوصی است که در خود اسلام آمده، اولاً شما در خود قرآن می بینید که مسأله "لعلهم یعقلون"، "لعلهم یتفکرون" و این چیزهاست که اصلاً بنای قرآن بر زنده کردن و بیدار کردن عقل و بر پاره کردن زنجیرهایی است که