قبسات / سال دهم/ زمستان 1384/ ص: 53
تحول و تجدد در علم کلام
ربانی گلپایگانی، علی
چکیده
تحول در علم کلام-همانند علوم دیگر- به صورت کمی و کیفی رخ داده است. یعنی هم مسایل کلامی به تدریج افزایش یافته است و هم در مبانی، روش ها و نگرش های کلامی تحولاتی پدید آمده است. این تحولات در دنیای جدید ویژگی هایی دارد که بدان جهت با نام « کلام جدید » شناخته شده است و از آن در برابر کلام قدیم یا سنتی یاد می شود. خاستگاه این تحول و تجدد جهان غرب پس از عصر رنسانس ودر دوران مدرنیته و پست مدرنیته است. تحولاتی که در عرصه های مختلف فلسفی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی رخ داد الاهیات مسیحی را با چالش های جدی روبرو کرد و عکس العمل های متفاوت متکلمان مسیحی را برانگیخت. گروهی از آنان با روش هایی متفاوت برآن شدند تا از طریق بازنگری آموزه های دینی و تبیین آنها متناسب با فضای فکری و فرهنگی جدید دین را به گونه ای عرضه کنند که برای بشر جدید قابل فهم و پذیرش باشد و بدین صورت الاهیات جدید مسیحی پدید آمد. شلایرماخر، رودلف بولتمان و پل تیلیش از جمله متکلمان جدید مسیحی اند که هر یک روش و نگرش ویژ ه ای را در الاهیات مسیحی مطرح ساختند.
تحولات جدید در عرصه فرهنگ، سیاست، فلسفه، و دیگر شئون جامعه بشری به تدریج به جهان اسلام راه یافت و چالش های مشابهی را در برابر کلام اسلامی مطرح