کتاب نقد / سال هفتم/ شماره 26و27/ ص:  47

تحجر و تجدد از منظر استاد شهید مطهری - دکتر محمدجواد رودگر

آسیب شناسی دینداری

استادشهیدمطهری،اسلام‌شناسی‌ کم‌نظیر1 بود که‌ در دو جهت‌ درک‌ دینی‌ (دین‌شناسی) و درد دینی‌ (دینداری) از وسعت‌ اندیشه، آفاق‌ فکری‌ گسترده‌ و جامع، و مساله‌شناسی، زمان‌شناسی، بیداری‌ و بینایی‌ در عرصه‌ی‌ تفکر دینی، خطرشناسی‌ و معرفت‌ به‌ ضرورت‌ها، هدف‌ها، موضوعات، نیازهای‌ عصری‌ و مرزبانی‌ اندیشه‌ی‌ ناب‌ اسلامی‌ برخوردار بود. او با ابعاد فکری‌ گسترده، حضور در زمان، شناخت‌ مرزهای‌ فکری، شناخت‌ تحولات‌ و حقانیت‌ مکتب‌ اسلام2 توانست‌ مبنای‌ فکری‌ نظام‌ اسلامی‌ را که‌ از کتاب‌ و سنت‌ برگرفته‌ بود، پی‌ ریزی‌ نماید.3

استاد شهید با عقل‌ سلیم‌ و رشد یافته‌ و روح‌ لطیف‌ و نورانی‌ و بهره‌گیری‌ از استادان‌ حکمت، عرفان، فقه‌ و شریعت‌ اسلامی‌ و اندیشه‌ پویا و بالنده، کارآمد، خلاق، نقاد و مولد خویش‌ توانست‌ در دو بعد ایجابی‌ و سلبی‌ به‌ ادراک‌ و ابلاغ‌ صحیح‌ اندیشه‌ و بینش‌اسلامی‌ بپردازد. او اعتقاد راسخ‌ داشت‌ که‌ جهان‌بینی‌ اسلامی، توانمندی‌ لازم‌ را در تبیین‌ عقلانی‌ جهان‌ داشته‌ و اثبات‌پذیر، تعهدآور، حرارت‌زا، تقدس‌بخش‌ و عشق‌آفرین‌ است‌ و همه‌ هم‌ خویش‌ را در راستای‌ انحراف‌شناسی‌ فکری‌ و عملی‌ از دو جبهه‌ی‌ ذیل‌ به‌ کار برد:

الف. جبهه‌ی‌ بیرونی‌ که‌ در خارج‌ از محیط‌ و جامعه‌ی‌ اسلامی، به‌ وسیله‌ی‌ بیگانگان‌ شکل‌ گرفته‌ و اندیشه‌های‌ آن‌ها، چه‌ غربی‌ و چه‌ شرقی‌ را به‌ داخل، وارد می‌کرد.

ب. جبهه‌ درونی‌ که‌ خطر آن‌ را به‌ مراتب‌ بیش‌تر از جبهه‌ بیرونی، می‌دانست.

استاد مطهری‌ با تحلیل‌ درست‌ و جامعی‌ که‌ از جریانات‌ کلامی، فلسفی‌ و مجموعه‌ی‌ معارف‌ و