مجله رشد آموزش معارف اسلامی » تابستان 1381 - شماره 49 ،صفحه: 17
تاریخچه زندگی، آثار و افكار استاد مطهری (ره) احیای تفكر اسلامی
سوزنچی، حسین؛
اشاره:
بخش دیگری از وقایع زندگی و آثار فكری شهید مطهری(ره)كه به بررسی رخدادهای سال‌های 1348 تا 1354 اختصاص دارد،در این شماره به محضر خوانندگان گرامی تقدیم می‌شود.
استاد شهید مطهری،سال 1348،در ادامه معرفی شخصیت پیامبر اسلام و نقش دین وی در جهان امروزی، علاوه بر سخنرانی«نقش پیامبر و بعثت در تمدن بشری»در مسجد«صاحب الزمان خرم‌آباد»و سخنرانی«تاریخچه زندگانی پیامبر(ص)و تحلیل سخنان وی»در«حسینه ارشاد»1،مقدمه جلد دوم كتاب«محمد خاتم پیامبران»كه زیر نظر ایشان و توسط حسینیه ارشاد چاپ شد و نیز مقاله‌ای تحت عنوان«پیامبرمی»نوشت.گذشته از این‌ها،دو جلسه تحت عنوان«علل گرایش به مادیگری»در«انجمن اسلامی دانشجویان دانش‌سرای عالی»سخنرانی كرد كه می‌توان آن را یك رویكرد جامعه‌شناسانه در طرح مباحث علمی به شمار آورد؛چرا كه یك فیلسوف همواره از دلایل پذیرفتن یك عقیده سخن می‌گوید و بحث از علل روی آوردن به یك عقیده به خصوص علل اجتماعی آن، بیش‌تر صبغه جامعه‌شناسی دارد.این سخنرانی‌ها كه با استقبال خوبی روبه‌رو شد،در سال 1350 برای اولین بار با اصلاحات و اضافاتی چاپ شد.چاپ دوم آن،در سال 1352 اضافات دیگری را به همراه داشت و تا سال 1357، این اثر هشت بار تجدید چاپ شد.در چاپ هشتم،استاد مقدمه«ماتریالیسم در ایران»را بر آن افزود.همان‌گونه كه بعدا خواهیم گفت،همین نوشته به شهادتش منجر شد.
به‌هرحال،نكته جالب توجه برای بحث ما در این كتاب آن است كه استاد مطهری،در عین حال كه حوادث غرب را نقد می‌كند،مثلا در زمره علل گرایش به مادیگری در غرب،اول نارسایی مفاهیم دینی كلیسا را می‌بریم، به این معنی نیست كه در منابر و مساجد ما،همیشه افراد مطلع و با صلاحیت،مفاهیم دینی را تعلیم می‌دهند و می‌دانند چه تعلیم می‌دهند و با عمق تعلیمات اسلامی آشنا هستند.»2
دوم نارسایی مفاهیم اجتماعی و سیاسی را بیان می‌كند و در مورد سه علت بعدی،یعنی اظهار نظر افراد غیرمتخصص،مبارزه و محو غرایز طبیعی بشر به نام دین و محیط اخلاقی و اجتماعی نامساعد می‌گوید.«این سه علی هم در میان ما وجود دارد و هم ار میان مسیحیان».3
در مورد آخرین علت،یعنی خالی كردن سنگد قهرنانی و پرخاشگری از جانب خداپرستان و تصاحب آن از جانب پیروان مكاتب مادی،اظهار تأسف می‌كند كه:«از مسیحیان این عجب نیست،اما چرا پیروان قرآن این سنگر را از دست داده‌اند.»4
از دیگر وقایع سال 1348،سلسله سخنرانی‌های استاد مطهری است تحت عناوین«تحریفات در واقعه عاشورا»و «حماسه حسینی»5.در اسفند همین سال،در یكی از این سخنرانی‌ها به شدت به صهیونیسم حمله می‌كند و به این خاطر،مدتی دستگیر و زندانی می‌شود.حال كه از این دستگیری یادی كردیم،بد نیست نگاهی به اوضاع سیاسی اجتماعی آن روز ایران بیندازیم.
از حوادث سیاسی مهم سال‌های 1356-1348،به قدرت رسیدن جمهوری خواهان در آمریكا بود(ریچارد نیكسون 52-48 و جرالد فورد 56-52)كه باعث خشنودی فراوان محمد رضا شاه شد؛چرا كه این‌ها برخلاف دموكرات‌ها،به شدت از درخواست‌های تسلیحاتی شاه استقبال می‌كردند و به‌طور دائم وی را در مورد لزوم اصلاحات نصیحت نمی‌كردند.
علاوه بر این،حكومت آمریكا از لحاظ گرایش به سمت سیاست‌های توسعه‌طلبانه،قدرت‌طلبی،نظامی‌گری و راست‌روی،در این دوره ركورد جدیدی به دست آورد.و «دكتر ین نیكسون-كسینجر»6نیز به شاه امكان داد كه به بخش اعظم جاه‌طلبی‌های نظامی و بلند پروازی‌هایش در راستای تبدیل شدن به یك ابرقدرت منطقه‌ای جامه عمل بپوشاند.7بدینسان،شاه كه دیگر مانعی برای ایجاد اختناق داخلی نمی‌دید،دست ساواك را بازگذاشت و ساواك تا جایی پیش رفت كه از اواخر سال 1352،محكومیت‌های