معاد، ص 9

معاد مستقلا موضوع ایمان است‏

بحث ما درباره مسأله معاد است. مسأله معاد از نظر اهمیت، بعد از مسأله توحید مهمترین مسأله دینی و اسلامی است. پیغمبران (و بخصوص پیغمبر ما چنانکه از قرآن استفاده می‏شود) آمده‏اند برای اینکه مردم را به دو حقیقتْ مؤمن و معتقد کنند: یکی به خدا (مبدأ) و دیگر به قیامت (و یا به اصطلاحِ معمولِ فعلی: معاد). ایمان به معاد برای یک مسلمان لازم است؛ یعنی معاد مستقلا موضوع ایمان و اعتقاد است و در ردیف مسائلی نیست که چون از ضروریات‏ «1» اسلام است، ایمان به آن [صِرفا] به تبع ضرورتِ ایمان به پیغمبر ضروری باشد.

در بعضی چیزها اینکه «باید به آن معتقد بود» به این معناست که اعتقاد به آن از اعتقاد به پیغمبر منفک نیست‏ «2»؛ مثلا روزه ماه رمضان؛ چرا می‏گویند روزه ماه رمضان از ضروریات اسلام است و اگر کسی منکر روزه باشد، از اسلام خارج است؟ برای اینکه اسلامْ ایمان به وحدانیت خدا و ایمان به پیغمبر است و امکان ندارد کسی به گفته پیغمبر ایمان داشته باشد ولی روزه را منکر باشد، چون اینکه در این دین روزه هست از ضروریات و واضحات است؛ پس نمی‏شود انسان در ذهن خودش

______________________________
(1). [مسلمات و واضحات.]

(2). «باید» به این معناست نه به معنی تکلیف.