شرح منظومه‏، ص: 17

هان، شروع می‏کنم به آنچه در نظر داشتم‏

به یاری پروردگارم ذات واجب الوجود

مهار همه چیز در دست اوست‏

همه چیز از عنایت او استمداد می‏کند

این کتاب مشتمل بر چند مقصد است‏

و هر مقصدی مشتمل بر چند فریده است‏

شرح: حاجی سبزواری مؤلّف کتاب، ترتیب ابواب و فصول بخش حکمت را به این نحو قرار داده که آن را به هفت «مقصد» تقسیم کرده و هر مقصدی را به «فریده» هایی منقسم نموده است و هر فریده را در ضمن «غُرَر» هایی بیان کرده است به این ترتیب‏ «1»:

مقصد اول: امور عامّه‏

مقصد دوم: جواهر و اعراض‏

مقصد سوم: الهیات بالمعنی الاخص‏

مقصد چهارم: طبیعیات‏

مقصد پنجم: نبوّات و منامات‏

مقصد ششم: معاد

مقصد هفتم: اخلاق‏

چنانکه معلوم است، این بخش از کتاب با همه اختصار، در یک فن و علم نیست، مشتمل بر علوم و فنونی است. مقصد چهارم این کتاب به تنهایی مشتمل بر چند علم است. همه این علوم و فنون را در قدیم تحت لفظ «حکمت» جمع می‏کرده‏اند و قسمتی از آن را «فلسفه الهی» می‏نامیدند که عبارت است از سه مقصد اول از بخش حکمت و فریده اول از مقصد چهارم و تمام مقصد ششم.

کلمه «فریده» که عنوان ابواب این بخش است به معنی «گوهر نفیس» است و کلمه «غرر» جمع «أَغَرَّ» است که به معنی «بسیار نیکو» است، پس «غرر الفرائد» یعنی‏

______________________________
(1). مقصد- فریده- غرر