فطرت، ص: 14
کلمه «فطرت» چه کلمهای است و آیا قبل از قرآن کسی این کلمه را در مورد انسان استعمال کرده است، یا از جمله کلماتی است که برای اولین بار قرآن آن را در مورد انسان به کار برده است؟ ظاهراً این کلمه قبل از قرآن سابقهای ندارد و برای اوّلین بار قرآن این لغت را در مورد انسان به کار برده است که قرائنش را بعد عرض میکنم.
ما ابتدا باید ببینیم که خود لغت «فطرت» چه لغتی است و دقیقا ریشه این لغت را
به دست آوریم.
مسأله دیگری که باید در اینجا بحث کنیم این است که آیا انسان به طور کلّی یک سلسله فطریات- که آن را تعریف خواهیم کرد- دارد یا ندارد و فاقد هر گونه فطرت است «1»؟
بحث سوم ما درباره خصوص دین خواهد بود که آیا دین، فطری است و یا فطری نیست؟ قرآن صریحاً فرموده است که دین فطری است. ما باید یک بحث علمی روی انسان و روی دین بکنیم و ببینیم آیا اساساً دین فطری است و یا فطری نیست.
فطرت و تربیت
البته این مسأله شاخههای زیادی در جاهای مختلف پیدا میکند؛ از جمله در بحث تعلیم و تربیت که بحث بسیار وسیعی است. اگر انسان دارای یک سلسله فطریات باشد قطعاً تربیت او باید با در نظر گرفتن همان فطریات صورت گیرد و اصل لغت «تربیت»
______________________________
(1). کلمات دیگری از قبیل «سرشت» و امثال آن را ردیف قرار نمیدهم چون ما هنوز «فطرت» را کاملًا تعریف نکردهایم.