جهان‌بینی توحیدی، ص8

«باید» ها نتیجه منطقی آنچنان «هست» هاست، بالاخص آنچنان «هست» هایی که فلسفه اولی‏ و حکمت مابعدالطبیعی عهده‏دار بیان آنهاست.

جهانْ احساسی و جهان‏شناسی‏

بدیهی است که از کلمه «جهان‏بینی» که ماده دیدن در آن به کار رفته است نباید به اشتباه بیفتیم و جهان‏بینی را به معنی «جهان احساسی» تلقی کنیم. جهان‏بینی به معنی جهان‏شناسی است و به مسئله معروف «شناخت» مربوط می‏شود. شناخت از مختصات انسان است، برخلاف احساس که از مشترکات انسان و سایر جانداران است؛ لهذا جهان‏شناسی نیز از مختصات انسان است و به نیروی تفکر و تعقل او بستگی دارد.

بسیاری از حیوانات از نظر جهان احساسی از انسان پیشرفته‏ترند، یا از نظر اینکه مجهز به بعضی حواس‏اند که انسان فاقد آن حس است آنچنان که گفته می‏شود برخی پرندگان از نوعی حس رادار برخوردارند، و یا در حواس مشترک با انسان از انسان بسی حساس‏ترند آنچنان که در باصره عقاب، شامه سگ یا مورچه و سامعه موش گفته می‏شود. برتری انسان از سایر جانداران، در شناخت جهان یعنی نوعی بینش عمیق درباره جهان است. حیوان فقط جهان را احساس می‏کند، اما انسان علاوه بر آن، جهان را تفسیر می‏کند.

شناخت چیست؟ چه رابطه‏ای است میان احساس و شناخت؟ چه عناصری غیر از عناصر احساسی در شناخت وارد می‏شوند؟ آن عناصر از کجا و چگونه وارد ذهن می‏شوند؟ مکانیسم عمل شناخت چیست؟ معیار شناخت صحیح از شناخت غلط چیست؟ ...

اینها یک سلسله مسائلی است که رساله‏ای مستقل را تشکیل