توحید، ص305

نقل یک رؤیا در مورد شیخ انصاری‏

نقل می‏کنند که در زمان شیخ انصاری، شخصی در خواب شیطان را دید که تعداد زیادی افسار همراه خودش دارد ولی این افسارها مختلف است؛ بعضی از افسارها خیلی شل است، طناب بسیار ضعیفی را به صورت افسار درآورده است، بعضی از آنها چرمی است و بعضی به صورت زنجیر، زنجیرهای مختلفی که بعضی از آنها خیلی کلفت است. در میان اینها یک زنجیر خیلی کلفت و قوی‏

بود که خیلی‏جالب بود. از شیطان پرسید: اینها چیست؟ گفت: اینها افسارهایی است که به سر بنی‏آدم می‏زنم و آنها را به طرف گناه می‏کشانم. گفت: آن زنجیر کلفت برای کیست؟ گفت: این برای یک آدم خیلی گردن کلفتی است. گفت: چه کسی؟ گفت: شیخ انصاری؛ اتفاقا دیشب زدم به سرش و چند قدم آوردم، ولی زد و آن را پاره کرد. بعد آن شخص گفت: حالا افسار ماها کجاست؟

شیطان گفت: شما که افسار نمی‏خواهید، شما دنبال من هستید! این افسار مال آنهایی است که دنبال من نمی‏آیند.

آن شخص صبح آمد خواب را برای شیخ انصاری نقل کرد. مثل اینکه شبی بوده که شیخ خیلی اضطرار پیدا می‏کند و از پولی که بابت سهم امام بوده و فردا بایستی تقسیم می‏کرده است، به عنوان قرض چیزی بر می‏دارد. می‏آید تا دمِ در، ولی پشیمان می‏شود و برمی‏گردد می‏گذارد سر جایش. شیطان که گفته بود زنجیر را زدم به سرش و او را چند قدم آوردم ولی پاره کرد و رفت، قضیه این بوده است‏ «1».

______________________________
(1). شیخ در منتها درجه زهد زندگی می‏کرده و واقعا این مرد از عجایب روزگار بوده است. اولا در همان رشته خودش که فقه و اصول است، محقق فوق‏العاده‏ای است؛ یعنی نظیر بوعلی سینا که در عصر و زمان خودش در طب و فلسفه نسبت به دیگران برتری داشته است، او هم نسبت به عصر خودش همین طور است. در منتهای پاکی و زهد و تقوا هم زندگی کرده، که وقتی مُرد تمام هستی و زندگی و دارایی او را که سنجیدند، هفده تومان بیشتر نشد. زندگی او تاریخچه‏های عجیبی دارد و بسیار مرد عاقل فهمیده باهوشی بوده است. شیخ هرگز در وجوهات تصرف نمی‏کرده است. دخترش که به مکتب می‏رفت (پسر نداشت، دوتا دختر داشت و این «سبط» ها از اولاد او هستند) خیلی گریه کرد و گفت: در مکتب بچه‏های دیگران وضع بهتری دارند و من غذا و لباسهایم خوب نیست. شیخ خیلی متأثر شد. زنش گفت: آخر این همه سختی دادن که درست نیست، چرا اینقدر به ما سختی می‏دهی؟! شیخ گریه کرد و گفت: من دلم می‏سوزد و نمی‏خواهم این طور باشد، ولی می‏دانی این وجوهات چیست؟ (زنش داشت عمامه شیخ را می‏شست) مَثَل این وجوهات برای ما که می‏خوریم، مَثَل آبهای این تشت است؛ یک آدم اگر خیلی تشنه باشد و از تشنگی بخواهد بمیرد، اگر بخواهد برای رفع