آیندۀ انقلاب اسلامی ایران، ص: 196

ولی روحانیت شیعه از اول بر اساس بی‏نیازی از قدرتهای حاکمه بوده است، همیشه سلاطین مجبور بودند آستان آنها را ببوسند و بر آن پیشانی بسایند و آنها بی‏اعتنایی کنند. فتحعلی‏شاه مجبور بود از میرزای قمی کسب حیثیت کند، میرزا احتیاج به او نداشت. می‏رفت قم، در رکاب میرزا حرکت می‏کرد. میرزا که از درس مثلا می‏خواست به منزل برود می‏رفت رکاب الاغ میرزا را می‏گرفت. یک دفعه هم در حالی که میرزا سوار الاغ می‏شد پای میرزا روی ریشش‏ «1» قرار گرفت، ریش فتحعلی‏شاه رفت زیر ران میرزا، میرزا هم فهمید قضیه چیست، چند قدم همین‏جور رفت در حالی که ریش فتحعلی‏شاه در زیر ران میرزا بود و دنبال الاغ میرزا می‏رفت. میرزا می‏خواست بی‏اعتنایی کند که اینها کسی نیستند؛ در صورتی که اگر برای یک آدم کشاورز دهاتی چنین وضعی پیش می‏آمد هرگز میرزا این کار را نمی‏کرد.

روحانیت شیعه از اساس یک روحانیت مستقل بوده، مستقل از قدرتهای حاکمه؛ هم مستقل از زورداران بوده، هم مستقل از پولداران، هر دو.

آیت‏اللَّه بروجردی و مرد بازاری‏

یادم هست در وقتی که قم بودیم، سالهای اول مرجعیت مرحوم آیت‏اللَّه بروجردی اعلی‏اللَّه مقامه بود، یکی از بازاریهای متدین و وجوهات بده و مقدس معروف تهران چشمش افتاده بود به کسی که عازم قم بود، به او گفته بود صبر کن من هم می‏خواهم حواله‏ای به آقا بدهم، ببر خدمت آقا. یک تکه کاغذ پاره‏ای دم دستش بوده، همان جا حواله‏ای نوشته بود، حواله بزرگی هم بود، و گفته بود این را بابت وجوه ببر به آقا بده. آن شخص حواله را آورد و به دست آقا داد. آقا آن را پرت کرد آن طرف و به او گفت دیگر از این وجوهات نگیری. مدتها آمدند خواهش و التماس کردند. ایشان به آن بازاری گفت تو به کی داری پول می‏دهی؟ تو خیال می‏کنی به من داری پول‏ می‏دهی؟ تو پول امام زمان را داری می‏دهی. تو با این کارت به امام زمان داری بی‏احترامی می‏کنی. در یک کاغذ پاره حواله می‏نویسی؟! روحانیت عزیزتر از این است که بخواهد امثال شما را تحمل کند. بعد او بارها خواهش، التماس، توبه و انابه

______________________________
(1). ریش بلندی داشت که تا پایین‏تر از نافش می‏آمد.