آیندۀ انقلاب اسلامی ایران، ص: 38

مسئول آن چه چیز و یا چه کسانی بوده‏اند برای ما فعلا مطرح نیست. آنچه مسلّم است این است که دانشجویان عزیز ما در این زمینه هیچ مسئولیتی ندارند. ما به گذشته کار نداریم، در آینده این دانشکده باید چه رسالتی داشته باشد؟ حتما این دانشکده باید مرکز و محلی باشد که عهده‏دار بیان و توضیح و تفسیر و احیانا دفاع از ایدئولوژی اسلامی باشد. امیدواریم در آینده به همت و همکاری اساتید این دانشکده و دانشجویان محترم این رسالت به خوبی انجام بپذیرد.

آزادی حیوانی و آزادی انسانی‏

و اما مسئله دوم مسئله آزادی است، [خصوصا] آزادی فکر و آزادی عقیده. اساسا آزادی چیست و چه حقی است برای بشر؟ (به تعبیر کسانی که آن را از مقوله حق می‏دانند). آزادی را از هر مقوله‏ای بدانیم یک واقعیت مقدس است. آزادی حیوانی داریم و آزادی انسانی. آزادی حیوانی یعنی آزادی شهوات، آزادی هوا و هوس‏ها، آزادی تمایل به جنایتها، و اگر به زبان قدما بخواهیم بحث کنیم باید بگوییم آزادی قوه غضبیه و آزادی قوه شهویه. معلوم است، آن واقعیتی که مقدس است آزادی حیوانی نیست، آزادی انسانی است. انسان استعدادهایی دارد برتر و بالاتر از استعدادهای حیوانی. این استعدادها یا از مقوله عواطف و گرایشها و تمایلات عالی انسانی است و یا از مقوله ادراکها و دریافتها و اندیشه‏هاست. در آزادی تعقل، آزادی تفکر و نیز آزادی ابراز احساسها و عواطف عالیه انسانی جای هیچ‏گونه بحثی نمی‏تواند باشد. آن کسی هم که عملا ضد آزادی است نمی‏تواند لااقل در بیان خودش بگوید من مخالف آزادی هستم. آزادی عقیده باید توضیح داده شود، زیرا جای یک اشتباه و مغلطه است.

فرق آزادی عقیده و آزادی تفکر

فرق است میان آزادی عقیده و آزادی تفکر. تفکر یعنی همان استعداد انسانی بشر که می‏تواند در مسائل، علمی و منطقی بیندیشد. این استعداد حتما باید آزاد باشد.

پیشرفت و تکامل بشر در گرو این آزادی است. اما عقیده. می‏دانیم هر عقیده‏ای ناشی از تفکر نیست. بسیاری از عقاید بشر ناشی از یک سلسله عادتها، تقلیدها وتعصبهاست نه این که چون فکر کرده این عقیده را گرفته است بلکه چون عادت