آشنایی با قرآن، ج 14، ص: 13

تفسیر سوره علق

مقدمه*[1]

بسم الله الرحمن الرحیم

سوره «اِقْرَأْ» (یا علق) یک تشابه و تناسبی با سوره «اِنّا اَنْزَلْناه» دارد. در سوره «اِنّا اَنْزَلْناه» اولین نزول قرآن (نزول اجمالی و بسیط) را که در شب قدر بود بیان می‌کند. در شب قدر آیه‌ای نازل نشد، چون آیه صورت تفصیلی قرآن است، بلکه تمام قرآن به صورت جمعی ـ که در آنجا کلمه و آیه‌ای وجود نداشت ـ و در واقع روح قرآن بر پیغمبر اکرم نازل شد. «اِقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّک الَّذی خَلَقَ» اولین آیه‌ای است که قرآن به صورت تفصیلی[2]  بر پیغمبر اکرم نازل شده.

تقریبا محل اختلاف نیست که آیات اول سوره «اِقْرَأْ» اولین آیاتی

[1] * ]مطالبی كه در این مقدمه درباره دو آیه اول سوره علق آمده، مربوط به سلسله جلسات تفسیر دیگری است كهدر آن فقط نوار یك جلسه از تفسیر این سوره در دست است. استاد در آن سلسله جلسات، تفسیر قرآن را ازآخر شروع كرده‌اند. ما به مناسبت، این مطالب را قبل از دو جلسه اصلی تفسیر سوره علق به عنوان «مقدمه»آوردیم.[

[2] . یعنی آنجا كه پیكر و لفظ قرآن هم به صورت كلمه به كلمه و جمله به جمله و آیه به آیه بر پیغمبر اكرم نازلشد.