آشنایی با قرآن 6، صفحه: 14

و به مردم از طریق پیغمبر؟ معلوم است که وقتی متعلَّق ذکر نمی‏شود برای این است که نمی‏خواهد اختصاص بدهد والّا می‏توانست بفرماید: «الرَّحْمنُ عَلَّمَک الْقُرْآنَ» رحمن، تو را ای پیغمبر قرآن آموخت، چنانکه بعضی جاها داریم: «وَعَلَّمَک ما لَمْ تَکنْ تَعْلَمُ» «1» و اگر مقصود فقط مردم می‏بودند، مثلًا می‏فرمود: «عَلَّمَکمُ الْقُرْآنَ» یا «عَلَّمَ الْانْسانَ الْقُرْآنَ» که بعد می‏گفتیم از پیغمبر انصراف دارد. وقتی که متعلَّق ذکر نمی‏شود معلوم است که نظر به متعلَّق خاص نیست. همین‏طور که بعضی از مفسرین هم گفته‏اند، در اینجا نمی‏فرماید قرآن را نازل فرمود، می‏فرماید قرآن را تعلیم داد؛ یعنی اول قرآن را به صورت یک حقیقت موجود فرض می‏کند، که آن حقیقتی که قبلًا وجود داشته تنزیلش همان تعلیمش است و تعلیمش مساوی با تنزیلش است.قبلًا گفته‏ایم که از خود قرآن فهمیده می‏شود که قرآن حقیقتی دارد مافوق کلمات و الفاظ و در آن، تفصیل‏ «2» و مانند آن وجود ندارد و پیغمبر اکرم یک بار قرآن را به آن صورتِ به اصطلاح جُمْلی خودش تلقّی کرده است و بعد به صورتهای تفصیلی. آنجا که از نزول اجمالی قرآن تعبیر می‏شود با کلمه «انزال» بیان می‏شود: «انّا انْزَلْناهُ فی لَیلَةِ الْقَدْرِ» «1» تمام قرآن به آن صورت در شب قدر نازل شد، و آنجا که به تفصیل، آیه آیه و به صورت الفاظ [فرود] می‏آید با کلمه «تنزیل» بیان می‏شود. این نشان می‏دهد که قرآن به عنوان یک حقیقت غیبی- که این الفاظ، مظاهر و تنزّل‏یافته‏های آن حقیقت غیبی هستند- قبل از پیغمبر وجود داشته و بعد پیغمبر به آن می‏رسد و بلکه قبل از خلقت عالم و قبل از خلقت انسان وجود داشته است چون یک حقیقت مجرد است.

______________________________
(1). نساء/ 113.

(2). [به معنی فصل‏بندی‏]

(3). قدر/ 1.