تعلیم و تربیت در اسلام، ص:189
اسلام تلقی شده باشد.
غرضم این جهت بود که این خودش یک اصلی است که اسلام آورد: خُذُوا الْحِکمَةَ وَ لَوْ مِنْ اهْلِ النِّفاقِ. احادیث این موضوع مضامین خیلی عالی دارد. حدیثی است که روایات ما از حضرت مسیح نقل می‌کنند که ایشان فرمود: کونوا نُقّادَ الْکلامِ «1» یعنی آن‌طور که صرّاف سکه را نقد می‌کند، خوب و بدش را تشخیص می‌دهد و خوبش را می‌گیرد، شما هم راجع به نکته‌ها و سخنها چنین باشید. هرچه دیگران دارند می‌گیریم، خودمان فکر و عقل داریم، از خود نمی‌ترسیم و بیم نداریم، روی اینها فکر می‌کنیم، خوبهایش را می‌گیریم و بدهایش را طرح «2» می‌کنیم.
حال ریشه خُذُوا الْحِکمَةَ وَ لَوْ مِنْ اهْلِ الشِّرْک (یا وَ لَوْ مِنْ اهْلِ النِّفاقِ) چیست؟ همین آیه است:
الَّذینَ یسْتَمِعونَ الْقَوْلَ فَیتَّبِعونَ احْسَنَهُ اولئِک الَّذینَ هَدیهُمُ اللَّهُ وَ اولئِک هُمْ اولُوا الْالْبابِ.
حدیثی از امام موسی کاظم علیه السلام
حدیثی هست در کافی از حضرت موسی بن جعفر علیه السلام که مخاطبشان هشام بن الحکم معروف است. هشام یکی از راویان ماست ولی از راویانی که بیشتر در مسائل اصول دین کار می‌کرده و به اصطلاح آن زمان «متکلّم» بوده (گو اینکه خودشان نمی‌پسندیدند که اسم «متکلّم» روی آنها بگذارند)، با اهل کلام سر و کار داشته، یعنی همیشه در توحید و نبوت و معاد و [به‌طور کلی] اصول دین بحث می‌کرده است و در میان شیعه و سنی اتفاق نظر است که یکی از قویترین متکلّمین زمان خودش بوده است.
چندی پیش به مناسبت نگارش کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران، کتاب تاریخ علم کلام شبلی نعمان را- که دانشمندی هندی بوده و کتاب جالبی نوشته است- می‌خواندم، و بعدها در شرح حال ابوالهذیل علّاف نیز- که یکی از متکلّمین زبردست بوده و ایرانی الاصل است و بسیاری از ایرانیها و زردشتیهای زیادی به دست او مسلمان
______________________________
(1). بحارالانوار، ج 2/ ص 96
(2). [به معنی طرد]