فصلنامه کلام اسلامی، شماره 53/ ص:22

    1. از ظواهر اشیاء عبور کرده و تا درون ماهیت و ذات و روابط فیمابین آنها و ضرورت های حاکم به آنها نفوذ می کند.

2. منطقه ای و مکانی نیست و به ماورای محیط زیست او نفوذ می کند.

3. به زمان حال اختصاص ندارد بلکه به گذشته و آینده نیز تعلق می گیرد. از تاریخ خود و جهان آگاه می شود، و نسبت به آینده تا افق های دوردست می اندیشد.

4. فردی و جزئی نیست. بدین جهت به قوانین کلی و عمومی و جهان شمول آگاه می گردد، و بدین وسیله بر طبیعت تسلط پیدا می کند.

خواسته های انسان نیز دارای ویژگی هایی است:

الف: ارزش جو، آرمان خواه و کمال مطلوب خواه است.(خواسته هایش صرفاً مادی نیست).

ب: آرمان هایی عمومی دارد که به خود و همسر و فرزندانش اختصاص ندارد بلکه عموم بشریت را فرا می گیرد.(خواسته هایش فردی و جزئی نیست).

ج :خواسته هایش به زمان حال اختصاص ندارد، بلکه در پی آرمان های ابدی و همیشگی است.

د: تمایلات او منطقه ای نیست، بلکه جهان شمول است.

آرمان گرایی انسان تا حدی است که گاهی عقیده و آرمانش که جنبه انسانی و همگانی دارد از هر چیز دیگری نزد او با ارزش تر می شود، تا جایی که حیات خود را در راه آن به خاطر می اندازد. جنبه انسانی تمدن بشری که روح تمدن به شمار می رود، محصول این گونه احساس ها و خواسته های بشری است.

علم و ایمان

بینش گسترده انسان درباره جهان، محصول کوشش جمعی بشر است که طی قرن ها و عصرها روی هم انباشته شده و تکامل یافته است. این بینش که تحت ضوابط و قواعد و منطق خاص درآمده «علم» نامیده می شود. علم به معنی عام که مجموع تفکرات بشری درباره جهان را شامل می شود، محصول کوشش جمعی بشر است که نظم خاص منطقی یافته است.

گرایش های والا و معنوی انسان آنگاه