مجله پژوهشهای قرآنی، شماره 17 و 18، ص 236

____________________________

آثار تفسیرى استاد مطهرى

در نظر اول ممكن است گمان شود مجموعه آشنایى با قرآن كه تا كنون هفت جلد آن منتشر شده همه كار ایشان در زمینه تفسیر بوده است، ولى با دقت بیشتر ملاحظه مى كنیم استاد دو نوع یا دو شیوه كار تفسیرى را برگزیده است; یكى تفسیر موضوعى و دیگرى تفسیر ترتیبى. تفسیر موضوعى ایشان را باید بحث هاى تخصصى در موضوع خاصى از قرآن و اسلام مانند نظام حقوق زن در اسلام مسأله حجاب، عدل الهى، فطرت، جامعه و تاریخ و… دانست و تفسیر ترتیبى استاد همان مجموعه آشنایى با قرآن است كه تاكنون هفت كتاب آن منتشر شده است.

مى توان ادعا كرد حجم استفاده استاد در مجموعه آثار خود از قرآن به حدى است كه مى توان یك دوره از تفسیر قرآن مطالب استاد تهیه نمود.

روش تفسیرى استاد

ایشان در جلد اول آشنایى با قرآن كه با عنوان شناخت قرآن به طور مستقل نیز منتشر شده است، ابتدا به ضرورت شناخت قرآن و سپس اقسام آن و آن گاه شرایط آشنایى با قرآن مى پردازند.

این بحث كه مقدمه مباحث قرآنى و تفسیر ترتیبى ایشان به دستور خود ایشان قرار گرفته است در شرایطى در دانشگاه انجام شد كه شعار بازگشت به قرآن با توجه به شرایط عقیدتى روز، و تا اندازه اى تحت تأثیر مهندس بازرگان و دكتر شریعتى در محیط دانشجویى مطرح شده بود. این موج مثبت، زمینه گسترش كلاس هاى عربى و جلسات تفسیرى توسط استاد و شهید دكتر بهشتى و شهید دكتر مفتح نیز گردیده بود، و این كار استاد زمینه تصحیح حركت و شعار بازگشت به قرآن را فراهم ساخت.

ایشان در این بحث با اشاره به ضرورت شناخت قرآن مى نویسد:

(منبع اصلى و اساسى دین و ایمان و اندیشه یك مسلمان و آنچه كه به زندگى او حرارت و معنى و حركت و روح مى دهد قرآن است.) (6)

درباره شناخت و نگرش یك محقق بى طرف اشاره مى نماید كه ابتدا باید شناخت سندى یا انتسابى آن را بررسى كرد:

(انتساب كتاب به نویسنده آن تا چه حد و اندازه قطعى است؟… در میان كتاب هاى قدیمى كتاب دیگرى نتوان یافت كه قرن ها بر آن گذشته باشد و تا این حد بلاشبهه