مجله حكومت اسلامی ، سال نهم ، شماره اول ، ص 272

_______________________________

از طریق تبلیغات، فرهنگ سازی، دانش و ..در راستای منع فعالیت آزاد فرد به نفع خود، یا بالاتر از آن، جهت دادن به نیروی فرد در راستای منافع كانون‌های قدرت (4)

اقسام آزادی

آزادی بر دو قسم است; معنوی و اجتماعی به عبارت دیگر، انسان نیازمند به دو نوع فضای باز است: درونی و بیرونی

با توجه به این كه شهید مطهری آزادی را به دو قسم معنوی و اجتماعی تقسیم كرده، مراد وی از آزادی اجتماعی، انواع آزادی‌های فردی، اجتماعی و سیاسی است

1 آزادی معنوی; آزادی فكر است از خرافات و اوهام، تعصب و تحجر و آزادی اراده است از تعلقات و وابستگی‌های پست و حیوانی فكر آزاد، منطقی می‌اندیشد و اراده آزاد، تعالی دارد (5) آزادی معنوی دو مؤلفه دارد: یكی فرشته‌ای است در باطن به نام قوه عقل و دیگری فرشته‌ای است در روح به نام اراده اخلاقی یا اراده انسانی (6)

آزادی معنوی و حریت، ام الفضائل مادر همه فضیلت‌ها است چه، همه رذائل اجتماعی، ریشه در اسارت معنوی دارد; (7) از این رو، مهم‌ترین نوع آزادی، آزادی معنوی است (8) آزادی معنوی; یعنی آزاد نگاه داشتن وجدان و عقل و روح و یعنی تزكیه نفس و تقوا (9)

با این كه اسلام در فلسفه نظری خود، طبیعت نفسانی انسان را شریر بالذات نمی‌داند ولی قرآن با تعبیر «امارة بالسوء» (10) فرمان دهنده به بدی و شر، می‌خواهد بفهماند كه احساسات نفسانی بشر، آنگاه كه سر به طغیان بر آورد، همانند قدرتی جابر، مسلط و دیكتاتور فرمان می‌راند; تسلط و استیلایی بسیار جابرانه بر همه استعدادهای عالی انسان (11)