فصلنامه اندیشه حوزه، شماره 37،ص119

    بسازد كه بر مفهوم حق استوار گردد. مایكل ایچ لسناف در توضیح این نظریه می‏نویسد:

یكی از ویژگی‏های شگفت نظریه عدالت رالز این است كه این نظریه از جمله نظریات قرارداد اجتماعی است. بنابراین رالز عامدانه و آشكارا عزم می‏كند تا نوعی استدلال بسیار قدیمی را كه قرن‏ها شیوه رایجی بوده است احیا كند؛ هر چند این نظریه و استدلال پیش از انتشار نوشته‏های او به بوته فراموشی سپرده شده بود و عموما آن را متعلق به موزه فلسفه می‏دانستند.(4)

در نظام اندیشه سیاسی و اجتماعی غرب دو گرایش عمده در مقام توجیه و تبیین ارزش‏ها و آرمان‏های اجتماعی از یكدیگر قابل تشیخص و تمایز می‏باشد. گرایش نخست بر مبنای مكتب اصالت فایده جرمی بنتام و جان استوارت میل شكل گرفته و صبغه غایت گرایانه دارد. از نظر صاحبان این مكتب انسان‏ها دائما در تلاش‏اند تا لذائذ خویش را به نهایت و درد و رنج خود را به پایین‏ترین میزان ممكن برسانند و میزان تشخیص اینكه چه چیزی عامل لذت و درد و رنج می‏باشد، خود افراد هستند. به نظر بنتام «به طور كلی می‏توان گفت هیچ كس به خوبی خود شما نمی‏داند چه چیزی به نفع شماست».(5) گرایش دیگر بر مبنای مكتب اصالت وظیفه كانت بناگردیده كه ارزش عمل اخلاقی به نتیجه و ثمره آن بستگی ندارد، بلكه به در نظر داشتن آیین رفتاری و وظیفه‏مندی ما در انجام آن عمل بستگی دارد، لذا به اعتقاد كانت «تنها بر پایه آن آئینی رفتار كن كه در عین حال بخواهی قانونی عام باشد».(6)

رالز خود نیز در این باره چنین می‏گوید:

هدف من ارائه برداشتی از عدالت است كه تئوری آشنای قرارداد اجتماعی را، كه لاك و روسو و كانت در اظهاراتشان به آن پرداخته‏اند، تعمیم می‏دهد و به سطح بالاتری از انتزاع می‏برد.(7)

قرارداد اجتماعی كه ریشه در افكار فیلسوفان دوران مدرنیته دارد تلاشی بود برای پاسخ دادن به سؤالاتی كه در صدد توجیه اقتدار سیاسی بر می‏آمد، كه افراد در چه شرایطی ملزم به تبعیت و اطاعت از قوانین هستند. در واقع اندیشمندان این عصر درصدد یافتن مبنا و ملاكی برای مشروعیت یافتن قوانین بودند. برای اینكار شیوه‏ای كه این فیلسوفان اتخاذ كرده