فصلنامه پیام شماره82/ صفحه: 117

توضیحات روشن می شود که اگر عدالت را به معنای مساوات بگیرند نوعی ظلم و تجاوز خواهد بود و نابودی اجتماع را به همراه خواهد داشت. استاد مطهری معتقد است این نوع عدالت عین ظلم خواهد بود . ( عدل الهی /56).

از منظر استاد عدالت عبارت است از این که استحقاق و حقی را که بشر به موجب خلقت و به سبب کار و فعالیت خودش به دست آورده است به او داده شود و نقطه مقابل ظلم است که آن چه را که فرد استحقاق دارد به او ندهند و از او بگیرند و نقطه مقابل تبعیض است که دو فردی که در شرایط مساوی قرار دارند یک موهبتی را از یکی دریغ بدارند و از دیگری دریغ ندارند. ( مجموعه آثار / 8/154).

نکته: مبنای این تعریف آن است که در جهان تکوین و تشریع هر چیزی جایگاهی درخور خود دارد و عدل آن است که این تناسب مراعات گردد و هر چیزی در جای خود قرار گیرد. بدیهی است که در این صورت مراد از عدالت الهی آن است که خداوند با هر یک از آفریدگان خویش آن چنان که سزاوار است رفتار کند و آن را در موضعی که سزای اوست بنشاند و چیزی را که شایسته آن است به او عطا کند .

فلسفه اهمیت عدالت در کلام اسلامی

استاد در جواب این سؤال که چرا کلام اسلامی بیش از هر چیز به مسئله عدل پرداخته است می گوید:

از نظر ما ریشه اصلی و ریشه طرح های علمی و عملی مسئله عدل را در جامعه اسلامی در درجه اول در خود قرآن کریم باید جستجو کرد . قرآن است که بذر اندیشه عدل را در دل ها کاشت و آبیاری کرد و دغدغه آن را چه از نظر فکری و فلسفی و چه از نظر عملی و اجتماعی در روح ها ایجاد کرد. این قرآن است که مسئله عدل و ظلم را در چهره های گوناگونش هم چون عدل تکوینی، عدل تشریعی، عدل اخلاقی و عدل اجتماعی طرح کرد. قرآن تصریح می کند که نظام هستی و آفرینش بر عدل و توازن و بر اساس استحقاق ها و قابلیت ها است. قرآن است که عدل را ترازوی خدا در امر آفرینش می داند و می فرماید: و السماء رفعها و وضع المیزان ( الرحمن /7) چگونه ممکن است مسئله ای که تا این پایه در قرآن بدان اهمیت داده شده که