نامه فلسفی / چ1 /  ش1 / 1384 / ص:97

6 اگر نفس از اجزای مادی ترکیب شده باشد، آن اجزا علت مادی خواهند بود پس علت فاعلی نفس چیست؟ باید گفت علت فاعلی همان روح است (همان:13).

7 نفس هر چه بیشتر از دانایی استفاده کند و دانا شود قوی تر می شود، اما اگر از چشم بسیار استفاده کنیم ضعیف می شود (همان:8).

8 وی پس از رد نظریه های دیگر به بیان تقسیم های نفس پرداخته و ویژگی هر کدام را بیان کرده و از جمله آنها نفس ناطقه را شرح داده است و می گوید از ویژگی نفس آن است که بسیط است و در تمام بدن جریان دارد، کلیات را می شناسد و خطاها را تصحیح می کند (همان:50).

فلوطین

فلوطین بر این باور است که روح پیش از بدن بوده و به آن پیوسته است و با روح کلی جهان که هستی محض است، از یک سنخ می باشد (فلوطین،1366 :1/476 498) رابطه روح و بدن رابطه روشنایی و هوا می باشد که از یک نقطه می تابد و در تمام اجزای هوا نفوذ می کند (همان:509).

وی سپس دلایلی بر اثبات دوگانگی روح و جسم آورده و می توان آنها را بر حسب شماره آورد:

1 روح مرکب نیست و جسم مرکب است.

2 جسم فاقد حیات است و از ترکیب آنها نیز محال است که حیات پدید آید، علت اصلی نظم بخشنده و حیات دهنده روح است (همان:616).

3 روح دارای احساس است، این احساس نمی تواند حاصل پیوستن اتم ها به هم باشد زیرا وحدت روح و وحدت احساس این ادعا را باطل می کند. چگونه از ترکیب عناصر بدون احساس، موجودی با احساس پدید می آید؟

4 جسم کیفیت جسمانی و اثر ویژه دارد: گرمی، سردی و... اما روح در تن های مختلف و حتی در یک جسم آثار مختلف دارد (همان:619).

5 روح حرکت های گوناگون دارد و جسم یک حرکت بیشتر ندارد.

6 جسم، اراده و قصد و مفاهیم را نمی شناسد، ولی روح می شناسد.

7 جسم زمانی رشد می کند که در خدمت چیز دیگر باشد، اگر روح همان جسم است و جسم را رشد می دهد، پس خود او هم باید رشد مادی داشته باشد و اجزای رشد یافته او چگونه پدید می آید.؟

8 روح قابل تقسیم نیست.

نامه فلسفی / چ1 /  ش1 / 1384 / ص:98