قيام و انقلاب مهدی عليه‏السلام‏ صفحه: 15

دو گونه انتظار

انتظار فرج و آرزو و اميد و دل بستن به آينده دو گونه است: انتظاری كه سازنده و نگهدارنده است، تعهدآور است، نيروآفرين و تحرك‏بخش است، به گونه‏ای است كه می‏تواند نوعی عبادت و حق‏پرستی شمرده شود؛ و انتظاری كه گناه است، ويرانگر است، اسارت بخش است، فلج‏كننده است و نوعی «اباحيگری» بايد محسوب گردد.

اين دو نوع انتظار فرج، معلول دو نوع برداشت از ظهور عظيم مهدی موعود است؛ و اين دو نوع برداشت به نوبه خود از دو نوع بينش درباره تحولات و انقلابات تاريخی ناشی می‏شود. از اين رو لازم است اندكی درباره دگرگونيها و تحولات‏

تاريخی به بررسی بپردازيم.

شخصيت و طبيعت جامعه‏

آيا تحولات تاريخی يك سلسله امور تصادفی و اتفاقی است يا يك سلسله امور طبيعی؟ اگرچه در طبيعت، تصادف واقعی- يعنی بروز و حدوث پديده‏ای بدون علت و خالی از ضرورت- وجود ندارد، ولی به صورت نسبی قطعاً وجود دارد.

ما اگر يك روز صبح از خانه بيرون بياييم و دوستی را كه سالهاست او را نديده‏ايم در همان لحظه در حال عبور از مقابل خانه ملاقات نماييم، اين ملاقات را امری «تصادفی» تلقی می‏كنيم، چرا؟ برای اينكه لازمه طبيعت كلی بيرون رفتن از خانه چنين ملاقاتی نيست، والّا بايد همه روز چنين ملاقاتی دست می‏داد، ولی لازمه اين فرد خاص از بيرون