نبرد حق و باطل، ص 33

است، و باطل نمایشی بوده که جرقّه‏ای زده، بعد خاموش شده و از بین رفته است. فطرت بشر در همه جا حتّی در شوروی همین طور است. از آن ده میلیون کمونیستش که بگذرید که آنها هم شاید پنج میلیونشان اغفال شده‏اند، اگر شما سراغ صد و نود میلیون دیگر بروید یک عدّه انسانهای فطری می‏بینید، یعنی مسلمان فطری، مسلمان بالفطرة، یعنی یک انسان سالم. اگر جامعه‏ای به گونه‏ای که مارکسیستها می‏گویند باشد: ظلمت بر نور بچربد، شر بر خیر بچربد، همه به همدیگر دروغ بگویند، همه به یکدیگر خیانت کنند، یک نفر تقوا نداشته باشد، یک نفر ایمان و

حقیقت نداشته باشد، محال است اصلًا این جامعه سر پای خودش بایستد.

فرق است بین جامعه بیمار و جامعه‏ای که شر در آن غالب شده باشد. شما آن قلّه‏های شامخ را در نظر نگیرید، آنها مقیاس جامعه نیستند. جامعه مثل [بدن‏] یک فرد است. حکما می‏گویند حالتی که حیات بدن را حفظ می‏کند بین دو حدّ است و به تعبیر آنها مزاج نوسان دارد؛ مثلًا فشار خون انسان بین دو حد باید باشد، از یک حد کمتر باشد می‏میرد و از یک حد بیشتر هم باشد می‏میرد؛ مزاج یک حدّ تعادل دارد. انسان کوشش می‏کند که مزاج را در این حدّ تعادل نگاه دارد؛ اوره اگر از یک حد کمتر باشد خوب نیست، بیشتر هم باشد خوب نیست؛ گلبولهای سفید یا قرمز از یک حد نباید کمتر باشند، از یک حد هم نباید بیشتر باشند؛ قند از یک حد کمتر نباید باشد، از یک حد هم نباید بیشتر باشد. جامعه هم همین طور است. حقّ و حقیقت در جامعه اگر از یک حد کمتر باشد آن جامعه می‏میرد. اگر جامعه‏ای باقی باشد معلوم می‏شود در میان دو حدّ باطل افراط و تفریط نوسان دارد. حال اگر در آن حدّ معتدل باشد، جامعه‏ای مترقّی است؛ و در مقابل، ممکن است در مرز