آشنایی با قرآن، ج 13، ص: 14

سُبْحانَ اللهِ یا: سُبْحانَ رَبِّی الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِهِ. در سجود می‌گوییم: سُبْحانَ اللهِ یا: سُبْحانَ رَبِّی الاَْعْلی وَ بِحَمْدِهِ. در رکعت سوم و چهارم به جای حمد و سوره می‌گوییم: سُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَ اللهُ اَکبَرُ، که سُبْحانَ الله و اَللهُ اَکبَر آن تنزیه است. نماز ما با اَللهُ اَکبَرُ که تنزیه است شروع می‌شود، وارد قرائت می‌شویم، قرائت می‌کنیم، خدا را با حمدی که خود او نازل کرده می‌خوانیم و سوره‌ای را که خود او نازل کرده می‌خوانیم، بعد باز می‌گوییم: اَللهُ اَکبَرُ. می‌رویم به رکوع، بلند می‌شویم: اَللهُ اَکبَرُ. می‌رویم به سجود، بلند می‌شویم: اَللهُ اَکبَرُ. سجود دوم، بلند می‌شویم: اَللهُ اَکبَرُ. در بندبند نماز اَللهُ اَکبَر آمده. همه، این معناست که من هرکه باشم، هر مقدار عارف باشم ولو پیغمبر باشم، خدا را که توصیف می‌کنم به اندازه معرفت خودم توصیف می‌کنم. با اینکه میان توصیف ما خدا را و توصیف پیغمبر خدا را فاصله، غیر متناهی است در عین حال پیغمبر می‌فرمود: خدایا لااُحْصی ثَناءً عَلَیک اَنْتَ کما أثْنَیتَ عَلی نَفْسِک[1]  من نمی‌توانم تو را آنچنان که شایسته ذات مقدس توست توصیف کنم، تو آنچنان موصوفی که خودت خودت را توصیف می‌کنی. بله پیغمبر در وقتی که دیگر از خود بیخود است و او زبان خداست و خداست که دارد از زبان او حرف می‌زند، توصیف او همان توصیف حقیقی است. این کلمه «اعلی».

اسم «ربّ»

اینجا خدای اعلی با یک اسم خاص یاد شده است و آن اسمِ «ربّ» است. همیشه گفته‌ایم هر اسمی از اسماء پروردگار یک شأن از شئون او و یک صفت از صفات او را بیان می‌کند. اسم «ربّ» صفت تکمیل کنندگی،